علوم سوم راهنمایی
فصل اول
مقایسه کنید
جدول اتمی تامسون و مدل اتمی رادفورد چه شباهت ها و چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟
شباهت ها :
1 – در هر دو مدل اتم کروی شکل است.
2 – در هر دو مدل الکترون دارای بار منفی است
3 – هر دو مدل اتم خنثی است و هر دو به یک اندازه بار مثبت و منفی دارند
تفاوت ها:
1 - در مدل تامسون، بار مثبت خمیر کیک است. در مدل رادفورد، هسته در مرکز اتم و عمده جرم اتم را تشکیل می دهد.
2- در مدل تامسون اتم تو پر و سفت است اما در مدل رادفورد بیشتر حجم اتم را فضای خالی تشکیل می دهد.
3 – در مدل اتمی تامسون، الکترون ها مانند کشمش درون خمیری از بار مثبت پخش شده اند. اما در مدل اتمی رادفورد، هسته ی اتم به وسیله ی الکترون ها محاصره شده است.
مقایسه کنید .
مدل اتمی رادفورد با مدل اتمی بور چه شباهت ها و تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟
شباهت ها :
1- در هر دو، هسته در مرکز قرار دارد
2 – در هر دو هسته دارای بار مثبت و الکترون دارای بار منفی است
3 – حجم هسته ی اتم در مقایسه با حجم اتم بسیار کوچک است.
تفاوت ها :
1- د رمدل اتمی رادفورد، هسته ی اتم به وسیله الکترون ها محاصره شده است، اما در مدل بور، الکترون ها در مدارهایی به دور هسته می چرخند.
فکر کنید :
مدل اتمی بور برای سه اتم مختلف در شکل زیر نشان داده شده است
1 – تعداد الکترون ها ، پروتون ها و نوترون ها را در هر اتم مشخص کنید.
تعداد نوترون
تعداد پروتون
تعداد الکترون
نام اتم
2
2
2
سمت چپ
4
3
3
وسط
5
4
4
سمت راست
2 – به مجموع تعداد پروتون های یک اتم، عدد اتمی آن می گویند.عدد اتمی هر اتم را مشخص کنید.
۳=تعداد پروتون = عدد اتمی( اتم سمت چپ )
۳= تعدادپروتون = عدد ( اتم وسط )
۴= تعداد پروتون = عدد اتمی ( اتم سمت راست )
3 – کدام اتم سنگین تر است؟ چرا؟
عدد جرم اتمی سمت راست بیشتر از اتم وسط و اتم وسط بیشتر از سمت چپ است پس اتم سمت راست سنگین تر از بقیه اتم هاست. زیرا عدد جرمی آن از بقیه بیشتر است.
رسم کنید ص 8
مدل بور را برای اتم نیتروژن با عدد اتمی7 وعدد جرمی 14 رسم کنید.
توضیح : در اینجا چون عدد اتمی ۷ است پس تعداد پروتون ها نیز ۷ است ، در نتیجه تعداد الکترون ها نیز ۷ است .
حال اگر عدد جرمی را از تعداد پروتون ها کم کنیم ،تعداد نوترون ها به دست می آید .
پس :
7=14-7
برای رسم شکل نیز یک هسته رسم کرده و داخل آن را ۷ دایره توپر ( پروتون ) و۷ دایره توخالی ( نوترون ) می کشیم و اطراف هسته را ۷ بیضی( الکترون ) رسم می کنیم .
مشاهده کنید ص 10
از راست به چپ به ترتیب : مس - کروم - آرگون - گوگرد -سدیم
مقایسه کنید : ص 11
مدل بور در سه اتم در شکل روبه رو نشان داده شده است:
1 – این سه اتم چه شباهتی با یکدیگر دارند؟
عدد اتمی همه ی آنها با هم برابر است و تعداد الکترون های آنها نیز با هم برابر است.
2 – این اتم ها چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
عدد جرمی این سه اتم با هم متفاوت است.
3 – هر یک از این اتم ها به چه عنصری تعلق دارند؟
هر سه این اتم ها ، اتم هیدروژن هستند .
4- عدد اتمی و عدد جرمی هر یک از آن ها را معین کنید.
عدد اتمی آن ها برابر یک است. چون هر یک فقط یک پروتون دارند. عدد جرمی اتم است سمت چپ یک ، اتم وسط دو اتم سمت راست برابر سه است.
5- به ترتیب : 11H 21H 31H
6- جای هرسه این اتم ها درخانه اول جدول تناوبی است.
فکر کنید :
برای اکسیژن سه ایزوتوپ در طبیعت یافت می شود. جدول رو به رو این ایزوتوپ ها و فراوانی آنها را در طبیعت نشان می دهد.
1 – عددهای نوشته شده در سمت چپ – بالا و پایین نماد شیمیایی ، چه معنایی دارند؟
عدد بالایی عدد جرمی وعدد پایینی عدد اتمی است.
ایزوتوپ
o188 o178 o168
تعداد ایزوتو های موجود در میان صد هزار اتم اکسیژن
99763 37 200
کدام ایزوتوپ اکسیژن از همه سبک تر است؟ چرا؟
ایزوتوپ ۱۶ اکسیژن از همه سبک تر است .چون عدد جرمی آن از بقیه کم تر است .
کدام ایزوتوپ اکسیژن در طبیعت بیشتر یافت می شود؟
ایزوتوپ 16 اکسیژن در طبیعت بیشتر یافت می شود.
فصل دوم
محاسبه کنید :
فرمول شیمیایی برخی از ترکیب های شیمیایی در زیر داده شد است:
الف – در فرمول CH4 عنصر های کربن و هیدروژن
در ترکیب ; C6H12O6 عنصر های کربن ، هیدروژن و اکسیژن
در ترکیب HCl عنصر های هیدروژن و کلر
و در ترکیب NO2 عنصر های نیتروژن و اکسیژن
ب – هرفرمول وجود چند اتم از هر نوع عنصر را در ساختار مولکول های آن ترکیب نشان می دهد؟
در ترکیب CH4 یک اتم کربن و 4 اتم هیدروژن،
در ترکیب C6H12O6 :ا: 6 اتم کربن، 12 اتم هیدروژن،و 6 اتم اکسیژن بکار رفته است.
در ترکیب HCl یک اتم هیدروژن و یک اتم کلر به کار رفته .
در ترکیب NO2 یک اتم نیتروژن و دو اتم اکسیژن به کار رفته است .
مقایسه کنید ص 19
ردیف پروتونها الکترونها پروتون منهای الکترون
1
2
3
4 3
3
9
9 3
2
9
10 0
1
0
1-
1- پاسخ: مدل شماره 2 یک الکترون کمتر دارد.... خیر چون تعداد الکترون وپروتونهایش باهم برابر نیست
2- پاسخ : مدل شماره 10 یک الکترون بیشتر دارد.... خیر چون تعداد الکترون وپروتونهایش باهم برابر نیست.
3- پاسخ: مدل شماره 2 یک یون با بار مثبت ... و شماره 4 یک یون با بار منفی است.
فکر کنیدص21
با دقت به شکل بخشی از شبکه ی بلوری نمک خوراکی (شکل صفحه قبل) نگاه کنید. آیا می توانید نیروهای جاذبه ای را که باعث ایجاد این شبکه ی بلوری شده است مشخص کنید؟
در شبکه ی بلوری نمک، یون سدیم دارای بار الکتریکی مثبت و یون کلرید دارای بار الکتریکی منفی است . نیروی جاذبه ی بین این دو یون مثبت و منفی باعث ایجاد یک شبکه بلوری در نمک خوراکی می شوند. (پیوند یونی)
آزمایش کنید ص 21
این آزمایش رسانایی ترکیبات یونی را اثبات می کند.
1- پاسخ: لامپ روشن نمی شود.
2- لامپ روشن نمی شود.
3- لامپ روشن می شود... باافزودن نمک (ترکیب یونی) به آب، یکی محلول یونی بدست میاید که رسانای جریان الکتریسیته است.
4- نور لامپ بیشتر می شود...درنتیجه هرچه مقدار ترکیب یونی بیشتر باشد، رسانایی آن نیز بیشتر است.
۵ و ۶ : با انجام آزمایش به الکترولیت بودن آن ها پی ببرید .
سؤال از متن فصل 2 :
1 – دانشمندان برای نمایش مولکول ها و ترکیب های شیمیایی از چه شیوه ای استفاده می کنند؟
آن ها شیوه ویژه ای را بکار می برند، به این صورت که نماد شیمیایی عنصرهای سازنده آن ها را کنار هم قرار می دهند. به این شیوه ی نمایش فرمول های شیمیایی می گویند.
2 – پیوند کووالانسی چیست؟
نوعی نیروی جاذبه است که اتم ها را در یک مولکول محکم کنار هم نگه می دارد.
3 – ترکیب مولکولی را تعریف کنید؟
از کنار هم قرارگرفتن شمار زیادی از یک نوع مولکول ماده ای بدست می آید که ترکیب مولکولی گفته می شود.
4 – چرا اتم به رغم داشتن الکترون و پروتون ذره ای خنثی است؟
زیرا تعداد الکترون ها و تعداد پروتون ها در هر اتم با یکدیگر برابر است.
5 – ترکیب های یونی چیست؟
مواد بسیاری وجود دارد که یون ذره های سازنده ی آن هستند. به این مواد ترکیب های یونی می گویند.
6 – در شبکه ی بلوری سدیم کلرید یون های سدیم و کلرید چگونه قرار گرفته اند؟
یون های سدیم و کلرید در شبکه بلوری سدیم کلرید بوسیله پیوندهای قوی یونی بطور بسیار منظمی در کنار هم قرارگرفته اند.
7 – محلول الکترولیت و غیرالکترولیت را تعریف کنید؟
ماده ای که محلول آن جریان برق را از خود عبور می دهد الکترولیت و ماده ای که محلول آن در آب جریان برق را از خود عبور نمی دهد، غیرالکترولیت نام دارد.
8 – مواد رنگی شناساگر چیست؟
رنگ های خوراکی بسیاری یافت می شوند که در اسیدها یک رنگ و در بازها رنگ دیگری دارند. به این مواد رنگی شناساگر می گویند.
فصل سوم
فکر کنید
در مطالعه ی تاریخچه زمین، سنگ های رسوبی بهتر از بقیه ی اقسام سنگ ها هستند، دلیل چیست؟
سنگ های رسوبی از بسیاری جهات پرارزش اند، از جمله اینکه در آنها غالباً بقایای گیاهان و حیوانات پیدا می شود که آنها را فسیل می نامند. دانشمنان با استفاده از فسیل ها تاریخ گذشته ی زمین را معلوم می کنند. سنگ های رسوبی شواهد مربوطه به تاریخچه ی گذشته ی زمین را در بردارند و نشان می دهند که وضع دریاها و خشکی ها، رشته کوه ها و غیره در گذشته چگونه برده است.
فکر کنید
یک جاندار پس از مرگ باید دور از چه عواملی قرار گیرد تا همه یا قسمتی از جسد آن باقی بماند؟
این جاندار باید بلافاصله پی از مرگ، در محلی قرار گیرد تا در معرض تجزیه و فساد قرار گیرد. مثلاً اگر دارای اعضای نرم یا فاقد اسکلت سخت داخلی یا خارجی است. نباید در مجاورت هوا یا زیر آب قرار گیرد چون در این حالت تجزیه گردیده و یا خوراک جانداران دیگر می شود. در حالت کلی خشکی جای خوبی برای فسیل شدن نیست.
فکر کنید :
1 – به کمک جای پای جاندار ،چه اطلاعاتی درباره آن جاندار می توان کسب کرد؟
وزن ، بزرگی جثه، نوع جاندار، نوع تغذیه
2 – وجود زغال سنگ در یک منطقه چه اطلاعاتی درباره آب و هوای گذشته ی آن جا می تواند در برداشته باشد؟
وجود زغال سنگدر یک منطقه نشان میدهد که شرایط آب و هوایی در آن منطقه برای پیدایش جنگل های انبوه مناسب بوده است.
3 – آیا می توان به کمک فسیل ها مناطق مختلف دریاهای گذشته را از نظر عمق شناسایی کرد؟
بله زیرا در هر منطقه از دریا متناسب با .... فاصله از ساحل ، جنس رسوبات فرق می کند و از طرفی هر لایه ی فسیل های ویژه ای دارد که با فسیل های لایه های بالایی و پائینی متفاوت است.
4 – آیا می توان به کمک فسیل ها، دریاچه آب شیرین را از دریاچه آب شور تشخیص داد؟
بله، برخی از فسیل های مربوط به جانوران ساکن دریاچه آب شیرین اند، پس سنگ های محتوی آثار آن ها باید در محیط آب شیرین تشکیل شده باشد.
فکر کنید :
از ترتیب پیدایش جانداران در روی زمین چگونه می توانند به قدیم یا جدید بودن لایه های رسوبی چین خورده پی ببرند؟
فسیل ها نشان دهنده ی طرز تکامل حیات در روی زمین اند، و چون جانداران ابتدایی و ساده تر در مقایسه با جانداران پیچیده و پیشرفته قدمتی زیادتر دارند، با مقایسه نوع فسیل های موجود در سنگ ها می توان ترتیب قدمت های لایه رسوبی را معلوم کرد.
فکر کنید :
1 – نوع سازگاری هر کدام از جانداران زیر را مشخص کنید:
گاو
مار
کاکتوس
اردک
بوته ی کدو
1 – گاو :
ناخن اندام های حرکتی تبدیل به سم شده است. معده چهار قسمتی است دندان های آسیا رشد بیشتری دارند.
مار :
داشتن پولک های ضخیم در سطح خارجی پوست که سبب می شود آب بدن از بین نرود و نیاز جانور به آب کم باشد.
کاکتوس :
سطح پهنک برگ ها فوق العاده کاهش یافته و تبدیل به خار شده است و تعداد روزنه ها کم است.
اردک :
دستگاه گوارش دارای بخش های ویژه ای بنام چینه دان و سنگدان است
بوته کدو:
طول ریشه بدلیل نیاز زیاد گیاه به آب زیاد است و در اطراف پخش می شود.
2 – آیا مهاجرت می تواند یکی از عوامل ایجاد تغییر در جمعیت های جانداران باشد؟ برای گفته خود دلیل بیاورید؟
مهاجرت عبارت است از جابجایی از مکانی به مکان دیگر . مهاجرت ها می توانند بر افزایش یا کاهش جمعیت ساختمان سنی جمعیت و ... اثر بگذارد به عنوان مثال وقتی روستاییان به شهرها مهاجرت می کنند چون اغلب مهاجرین .... کار و فعالیت هستند باعث افزایش جمعیت سالخوره و یا در مورد زنان در روستا می شوند.
تفسیر کنید
این جمله را تفسیر کنید:
«جهش بوجود آورنده تغییرات در جانداران و انتخاب طبیعی گسترش دهنده ی آنها در جریان جمعیت ها ست.»
جهش سبب پیدا شدن صفات جدید می شود اما به تنهایی قادر به تغییر چهره ی جمعیت نیست زیرا میزان جهش بسیار کم است ولی انتخاب طبیعی یا انتخاب انواع جدید و حذف انواع دیگر امکان گسترش این صفت را فراهم می کند. به بیان دیگر جهش ایجاد کننده ی صفت جدید در فرد و انتخاب طبیعی افزایش دهنده ای فراوانی این صفت است.
فصل چهارم
فکر کنید
در محل ورقه های دورشونده،مرتباً سنگ کره ی جدید تشکیل می شود، در این صورت آیا وسعت زمین هم اکنون در حال افزایش است؟
اگر پدیده جبرانی وجود نداشته باشد، باید بر وسعت زمین همچنان افزوده شود، اما سطح زمین مقداری ثابت است یعنی در مناطقی مانند محل برخورد ورقه های نزدیک شوند، قسمتی از سنگ کره از بین می رود.
فکر کنید
1 – گفته می شود هر چقدر تعداد زلزله های کوچک در یک منطقه بیشتر باشد ،بهتر است به نظر شما دلیل چیست؟
به همراه وقوع هر زلزله هر چند کوچک مقداری از انرژی ذخیره شده آزاد می شود و درنتیجه از احتمال وقوع زلزله شدید – که با آزاد شدن انرژی زیادی همراه است کاسته می گردد.
2 – کدام پدیده ی زمین شناسی در تمام حاشیه های ورقه های سازنده سنگ کره زمین بوجود می آید؟
زلزله ، تقریباً تمامی زمین لرزه های دنیا در حاشیه ی ورقه های سازنده سنگ کره زمین بوجود می آیند.
سؤال از متن فصل 4 :
1 – حرکت ورقه ها نسبت به هم سه شکل مختلف می تواند صورت بگیرد . این سه شکل کدامند؟
1) دو ورقه از هم دور می شوند .
2) دو ورقه با یکدیگر برخورد می کنند
3) دو ورقه در کنار هم می لغزند
2 – چگونگی دور شدن تدریجی دو ورقه از یکدیگر را توضیح دهید.
مواد مذاب از شکاف موجود در بین ورقه خارج شده و در همان جا سخت می شوند و پوسته ی جدیدی را بوجود می آورند.
3 – پدیده های حاصل از برخورد دو ورقه اقیانوسی با ورقه قاره ای را نام ببرید.
1 ) گودال عمیق اقیانوسی
2) کوه های آتش فسانی
4 – چرا در محل ورقه هایی که در کنار هم می لغزند، زلزله های شدیدی رخ می دهد؟
در این محل ها فقط ورقه ها از کنار هم عبور می کنند. در بیشتر مواقع ممکن است این جا به جایی برای مدتی صورت نگیرد و انرژی ذخیره گردد و به هنگام آزاد شدن انرژی، حرکت ناگهانی ورقه ها سبب زلزله های شدید می شود.
5 – نتیجه برخورد دو ورقه ی قاره ای چیست؟
در این محل ها، رقه ای به زیر ورقه ی دیگر نمی رود. زیرا جرم هر دو، کم و مساوی است . نتیجه ی چنین برخوردی ایجاد کوه و زلزله های شدید است.
فصل پنجم
تفسیر کنید.
با مشاهده طیف ترکیب های احتمالی ستاره های 1،2،3، را تعیین کنید.
در ترکیب خورشید چه عناصری وجود دارد؟ در کدام ستاره کلسیم و در کدامیک سدیم یافت می شود؟ ترکیب کدام ستاره به ترکیب خورشید بیشتر است؟
ترکیب احتمالی ستاره 1 : هیدروژن ،کلسیم
ترکیب احتمالی ستاره 2 : هیدروژن ،هلیوم
ترکیب احتمالی ستاره 3 : جیوه، هیدروژن ، کلسیم ،هلیوم و سدیم
در ترکیب خورشید عناصر هیدروژن :هلیوم و سدیم یافت می شود
در ستاره ی 1 کلسیم و در ستاره 3 سدیم یافت می شود
ترکیب ستاره 2 به خورشید شبیه تر است.
سؤال از متن فصل 5 :
1 – اصطلاح منظومه شمسی را تعریف کنید.
به خورشید همه ی اجزایی که به دور آن می چرخند. منظومه شمسی می گویند.
2 – چه تفاوت هایی میان سیارات داخلی و خارجی وجود دارد؟
سیارات داخلی بیشتر از سنگ و فلز ساخته شده اند ولی سیارات خارجی بیشتر از مواد مایع و گازند . همچنین سیارات داخلی نسبت به سیارات خارجی اندازه های کوچکی دارند.
3 – منشأ گرمای خورشید چیست ؟
منشأ گرمای خورشید، واکنش های هسته ای است. در این واکنش ها،هیدروژن به هلیوم تبدیل می شود و گرمای فراوانی را حاصل می آورد.
4 – جنس دنباله دارها از چیست؟ چگونگی تشکیل دم در دنباله دارها را توضیح دهید.
این اجرام از جنس غبار و یخند، وقتی دنبال دارها به خورشید نزدیک شوند، یخ آنها بخار بخار می شود و دم درازی به طول هزارها کیلومتر می سازد.
5 – چرا بعضی از ستارگان پرنورتر از بقیه به نظر می رسند؟
وقتی ستاره ای پرنور تر از ستاره ای دیگر به نظر می رسد، یا بزرگ تر از آن است. با فاصله کمتری با زمین دارد.
6 – چگونه با استفاده از طیف جذبی ستاره می توان درباره ترکیب اتمسفر آن قضاوت کرد؟
هر عنصر دارای نوارهای تیره ی مخصوص به خود است. با استفاده از این ویژگی می توان درباره ترکیب اتمسفرآن ستاره قضاوت کرد.
7 – منظور از صورت فلکی چیست؟ معروف ترین صورت فلکی کدام است؟
به مجموعه ای از ستارگان که شکل های ویژه ای برای آنها در نظر گرفته می شود صورت فلکی می گویند. معروف ترین صورت فلکی دب اکبر است.
فصل ششم
بحث کنید .
در کدامیک از موارد زیر کار انجام می شود؟ چرا؟
شخص از نردبان بالا می رود؟
بله، زیرا وقتی شخص از نردبان بالا می رود در جهت نیرو حرکت می کند، در این صورت کار انجام می شود.
شخص روی صندلی می نشیند.
بله چون شخص به سمت پایین نیرو وارد میکنم وحرکت نیز به پایین است(ولی پس ازنشستن کاری انجام نمیدهد)
جرثقیل باری را به درون کامیون منتقل می کند.
بله. زیرا جرثقیل، به بار نیرویی را به بالا وارد می کند و بار به طرف بالا حرکت می کند و چون جسم در جهتی که نیرو به آن وارد می شود به حرکت در می آید ، در این صورت کار انجام می شود.
قطعه ای آهن به وسیله اره به دو قسمت تقسیم می شود.
خیر زرا وقتی قطعه ی آهن به دو قسمت تقسیم می شود ساکن است و حرکت نمی کند پس کاری انجام نمی شود.
تفسیر کنید
با توجه به دو عبارت زیر مشخص کنید که مقدار کار انجام شده به چه عواملی بستگی دارد؟
1- وقتی یک وزنه بردار، وزنه ی 1500 نیوتونی (حدوداً 150 کیلوگرمی) را بلند می کند، نسبت به هنگامی که وزنه 1200 نیوتونی را به بالای سر می برد، کار بیشتری انجام می دهد.
2- وزنه برداربرای بلند کردن وزنه تا بالای سر نسبت به بلند کردن آن تا مقابل سینه خود، باید کار بیشتری انجام دهد.
از دو عبارت فوق دو نتیجه را می توان گرفت.
الف) مقدار کار انجام شده روی یک جسم به میزان نیرویی که بر جسم وارد می شود بستگی دارد.
ب) مقدار کارانجام شده روی یک جسم به اندازه جابه جایی جسم بستگی دارد.
سوالات محاسبه کنید ص 79
1- ژول 1 =1*1=کار نیرو*جابجایی=کار
2- ژول 1750 =125*14=کار نیرو*جابجایی=کار
3- دراینجا باید جرم اتومبیل را به وزن(برحسب نیوتن) تبدیل کنیم( 12000= 10 * 1200 )
ژول 1750 =12000*0/5=کار نیرو*جابجایی=کار
فکر کنید :
آیا می دانید از یکسان بودن یکای اندازه گیری کار (ژول) چه نتیجه ای می توان گرفت؟
نتیجه می گیریم که کار شکلی از انرژی است و می توان گفت انرژی توانایی انجام کار است.
یک پله بالاتر ص 61
1- هم درحرکت روبه بالا وهم روبه پایین کار انجام می شود. چوون درهردوحالت نیرو وارد میشود و بالن درجهت وارد شدن نیرو کار انجام می دهد.
2- درحالت روبه بالا نیروی رانش به طرف بالا باعث حرکت بالن میشود و در حرکت رو به پایین،نیروی جاذبه زمین کار انجام میدهد.
سوالات محاسبه کنید ص 63
درهریک از مسائل زیر،ابتدا فرمون توان را نوشته واعداد را جای گذاری کنید توجه کنید که علامت / نشان دهنده خط کسری (تقسیم ) است.
1- وات 107 = 50 / 5350 = توان
2- الف) ابتدا مقدار کار انجام شده را به دست آورده وسپس بر مدت زمان انجام کار تقسیم می کنیم:
ژول 720= 60*12 = کار
وات 36 = 20 / 720= توان
ب) دراین جا نیز ابتدا مقدار کار انجام شده را به دست آورده وسپس بر مدت زمان انجام کار تقسیم می کنیم:
ژول 450= 1/5*300 = کار
وات 3 = 3 / 450= توان
3- وات 900000000 = 1 / 900000000= توان
فکرکنید ص64
بله ممکن است .چون توان به زمان انجام کار بستگی دارد و ممکن است یک کودک کاری را در زمان کمتری انجام دهد و هرچه زمان انجام کار سریعتر باشد توان بیشتر است.
جمع آوری اطلاعات ص 64
توان مصرفی بیشتر وسیله های برقی چگونه مشخص می شود؟
توان مصرفی آن ها بر حسب وات روی بدنه ی آنها نوشته شده است.
آیا همه وسایل برقی مشابه، مثلاً همه ی یخچال ها مصرف برق مشابهی دارند؟
خیر، زیرا ظرفیت مصرف انرژی آن ها بر حسب کاری که انجام می دهند متفاوت است.
به نظر شما هنگام خرید وسیله های برقی به چه نکاتی باید توجه کرد؟ چرا؟
هنگام خرید وسیله های برقی باید به توان مصرفی دستگاه و حجم کاری آن توجه کرد. چون توان مصرفی ، میزان انرژی مصرفی دستگاه رادر هر ثانیه نشان می دهد.
فکر کنید :ص65
برای آسان ترکردن کارهای زیر از چه وسیله هایی استفاده می کنید.
بلند کردن ماشین برای تعویض چرخ : جک
بریدن درخت : اره
بستن پیچ یا باز کردن آن آچار پیچ گوشتی
بازکردن در بطری نوشابه : در باز کن
فکر کنید :
تعدادی ماشین را نام ببرید و بگوئید هر کدام به چه طریق به ما کمک می کنند؟
دوچرخه با افزایش مسافت اثر نیرو به ما کمک می کند. اهرم با افزایش مقدار نیروی در بلند کردن اجسام به ما کمک می کند. استفاده از قرقره برای بالابردن مصالح ساختمانی با تغییر جهت دادن نیروی وارد بر طناب به ما کمک می کند.
فکر کنید
چگونه می توان بازده یک ماشین را به عنوان یک ملاک برای کیفیت عملکرد آن را در نظر گرفت ؟
با توجه به اینکه بازده ماشین نسبت به کار مفید به کل انرژی داده شده به ماشین است . پس هر چه بازده یک ماشین بالاتر باشد. کیفیت عملکرد آن بهتراست، زیرا به ازاء انرژی معینی کار مفید بیشتری انجام می دهد.
محاسبه کنید ص 68
1- برای به دست اوردن مزیت مکانیکی سطح شیبدار می توان طول سطح شیبدار را بر ارتفاع آن تقسیم کرد پس: (3 تقسیم بر 1 مساوی 3 )
3 = 1 / 3 = مزیت مکانیکی
مزیت ان 3 است یعنی نیروی م را 3 برابر میکند و برای بلند کردن جعبه 300 نیوتنی، واردکردن 100 نیوتون کافی است.
2- بازده برابر است با مقدار انرژی مفید تقسیم بر کل انرژی پس:
0/25 = 36000/ 9000 = بازده وبقیه انرژی به صورت گرما تلف می شود.
فکر کنید
همیشه مزیت مکانیکی اهرم نوع دوم بیشتر از یک و مزیت مکانیکی اهرم نوع سوم کمتر از یک است. یعنی اهرم نوع دوم،نیرو را افزایش می دهد . در حالی که اهرم نوع سوم نیرو را کاهش می دهد. به نظر شما، مزیت مکانیکی اهرم نوع اول چگونه است؟ چرا؟
مزیت مکانیکی اهرم نوع اول برابر یک است. زیرا طول بازوی مقاوم برابر طول بازوی محرک است.
فکرکنید ص 72
1- اگر نیروی محرک به محور ونیروی مقاوم به چرخ وارد شود مزیت ان از 1 کمتر می شود واز راه افزایش سرعت ومسافت اثرنیرو به ما کمک می کند. مثل پنکه و رکاب دوچرخه
2- قبلا ذکر شده و بر عهده دانش آموز!
محاسبه کنید
1 – هرم بزرگ در حدود 140 متر ارتفاع دارد. برای بردن یک سنگ متوسط به بالای این اهرم چقدر کار باید انجام شود؟
(kg) 2500= 1000×5/2 = جرم سنگ
(N) 2500= 10×2500= 10× جرم سنگ = نیرو
(N) 2500= نیرو
(m) 140 = جابه جایی
(j)106×5/3=140×25000= جابه جایی × نیرو = مقدار کار انجام شده
اطلاعات جمع آوری کنید
برای سطح شیبدار ،گوه و پیچ در زندگی مثال هایی ذکر کنید و بگوئید هر کدام چگونه به ما کمک می کنند؟
الف) برای سطح شیبدار می توان راه پله ی ساختمان را مثال زد که با افزایش مسافت با نیروی کم می توان به طبقه بالاتر رفت.
ب) برای گوه می توان چاقوی معمولی را مثال زد. چاقو در سطح شیبدار به هم چسبیده است که لبه ی تیزی دارد و در بریدن به ما کمک می کند.
پ) برای پیچ می توان پیچ مایه ی یخچال را مثال زد که با پیچاندن آن می توان ارتفاع یخچال را تغییر داد
فصل هفتم
فکر کنید
درباره عبارت زیر فکر کنید آیا می توانید این پدیده ها را به مفهومی که در ذهن خود از فشار دارید مربوط نمائید.
لبه تیز چاقو گوشت را به راحتی می برد اما لبه ی پهن آن نمی برد
وقتی لبه ی چاقو تیز است، فشار وارد بر گوشت بیشتر و وقتی لبه ی آن پهن است نیرو در سطح وسیع تری پخش می شود و فشار وارد برگوشت کم تر است.
میخ از سر تیزش در چوب فرو می رود اما از سر پهن فرو نمی رود.
نوک تیز میخ فشار بیشتری را بر چوپ وارد می کند.
مرتاض های هندی روی یک تخت چوبی پوشیده از میخ می خوابند اما نمی توانند روی آن بایستند.
وقتی مرتاض های هندی روی تخت می خوابد سطح زیاد و فشار کم است. اما وقتی می ایستد، سطح کم و فشار زیاد است و میخ ها در پاهایش فرو می رود.
سوال آخر محاسبه کنید ص 79
1- درحالت دوم (تصویر وسط) سطحی که با میز در تماس است:
سانتی متر مربع 80 = 4*20
سپس فرمول فشار را نوشته واعداد را جایگزین می کنیم:
نیوتون بر سانتی متر مربع 0/5 = 80 / 40 = فشار
2- درحالت سوم(سمت راست) سطحی که با میز در تماس است:
سانتی متر مربع 40 = 4*10
سپس فرمول فشار را نوشته واعداد را جایگزین می کنیم:
نیوتون بر سانتی متر مربع 1= 40 / 40 = فشار
پس در حالت سوم فشار بیشتر است چون سطح کمتری با میز درتماس است.
تمرین کنید ص 79
1- فرمول فشار را نوشته و سپس :
نیوتون بر سانتی متر مربع 20= 1 / 20 = فشار
2- اگر مساحت کف دست تقریبا برابر با 125 سانتی متر مربع باشد، پس:
نیوتون بر سانتی متر مربع 0/16= 125 / 20 = فشار
تفسیر کنید ص 80
1- چون لبه ی تیز چاقو مساحت بسیار کمتری نسبت به سطح پشت چاقو دارد و هرچه سطح کمتر،فشاربیشتر.
2- انتهای میخ سطح کمتری دارد و فشار بیشتری به دستمان وارد میکند ولی انتهای پونز چون سطح بیشتری دارد پس به دست ما فشار کمتری وارد میکند.
بحث کنید ص80
منظور از "نیوتون بر سانتی متر مربع" این است که جسم بر هر یک سانتیمتر مربعی که با سطح زیرین خود درتماس است، 1 نیوتون نیرو وارد میکند. مثلا اگر جسمی به سطح زیرین خود فشاری معادل 45 نیوتون بر سانتی متر مربع وارد کند یعنی: بر هر سانتی متر مربع، 45 نیوتن نیرو وارد میکند.
آزمایش ص 83
1- قوطی مچاله می شود. چون هنگامی که آب داغ هوای درون قوطی را منبسط میکند. حال با مسدود کردن دهانه وریختن آب سرد روی قوطی، فشار هوای درون ان کم میشود و درنتیجه فشار هوای بیرون چون بیشتراست به بدنه قوطی فشار وارد کرده و ان را مچاله می کند.
2- ورقه مقوایی نمی افتد.چون با انجام این کار، فشار هوایی که از اطراف به ورقه مقوا وارد میشود بیشتر از فشار هوای درون لیوان خواهد شدوتا خیس نشدن ورقه، ورقه نمی افتد.
فکر کنیدص84
می دانید که اگر لاستیک ماشین یا توپ را بیش از حد باد کنیم، می ترکد، علت آن چیست؟
زیرا مقدار گاز بیشتری را وارد لاستیک یا توپ می کنیم و فشار داخل آن ها بیشتر می شود و وقتی این فشار بیش از حد شود، می ترکد.
به نظر شما اگر دمای گازی که در یک ظرف دربسته وجود دارد افزایش یابد فشار آن بیشتر می شود یا کم تر؟ چرا؟
فشار گاز با دمای گاز نسبت مستقیم دارد. اگر گازی را گرم کنیم. دمای آن افزایش می یابد و جنبش مولکول های آن نیز بیشتر شده و فشار گاز زیاد می شود.
سؤال از متن فصل 7 :
1 – فشار را تعریف کنید؟
فشار مقدار نیرویی است که بطور عمود بر سطح وارد می شود
2 – واحد فشار در فیزیک چیست؟
در فیزیک واحد فشار نیوتون بر مترمربع است که به آن پاسکال (pa) می گویند.
3 – فشار در مایعات دو اثر چیست؟
فشاردر مایعات در اثر نیروی وزن آنها بوجود می آید.
4 – منظور از خاصیت انتقال فشار در مایعات چیست؟
منظور این است که مایعات فشار را به خوبی و بطور یکسان در همه جهات منتقل می کنند.
5 – علت فشار هوا چیست؟
هوای اطراف زمین به وسیله ی نیروی گرانش زمین به طرف پائین کشیده می شود. نیروی گرانش سبب می شود که هوا بر همه اجسام روی زمین فشار وارد می کند.
6 – فشار هوا بر روی اجسام از چه جهت هایی وارد می شود؟
فشار هوا بر روی تمامی اجسامی که روی سطح زمین قراردارند از همه جهت ها وارد می شوند.
7 – عامل فشار گازی که در یک ظرف در بسته قرار دارد چیست؟
عامل فشار گاز در یک ظرف بسته در واقع جنبش و حرکت مولکول های گاز می باشد.
فصل هشتم
مشاهده کنید ص 86
1- خرده های کاغذ جذب شانه پلاستیکی می شوند.
2- بادکنک را با پارچه پشمی مالش میدهیم و به دیوار نزدیک می کنیم.مشاهده می کنیم که جذب دیوار خواهد شد.
آزمایش کنیدص 87
1- دو بادکنک و یک تکه پارچه ی پشمی تهیه کنید. به داخل بادکنک ها بدمید دهانه ی آن ها را محکم ببندید.
2 – یکی از بادکنک ها را با پارچه ی پشمی مالش دهید. سپس یکپارچه و باردیگر، بادکنک را به تکه های کاغذ نزدیک کنید. چه روی می دهد؟
وقتی بادکنک ها را با پارچه پشمی مالش می دهیم . هم پارچه پشمی و هم بادکنک ها دارای بارالکتریکی می گردند و اگر آن ها را به تکه های کاغذ نزدیک کنیم. آن ها را جذب می کننند و این نشان می دهد که در اثر مالش پارچه پشمی و بادکنک هر دو دارای بارالکتریکی شده اند.
3 – بادکنک را توسط یک نخ آویزان کنید و آن را با پارچه مالش دهید. اکنون پارچه را بدون تماس بادکنک ،به آن نزدیک کنید، چه روی می دهد؟
در اثر مالش پارچه پشمی و بادکنک هر دو دارای الکتریکی می گردند و اگر پارچه پشمی را به بادکنک آویزان نزدیک کنیم، آن را جذب می کند. این نشان می دهد که اثر بارالکتریکی ایجاد شده در پارچه پشمی و بادکنک به صورت نیروی ربایش است.
تفسیر کنیدص 88
مالش بادکنک با پارچه پشمی: بادکنک دارای بار منفی و پارچه دارای بار مثبت می شود
مالش میله پلاستیکی با پارچه پشمی: بادکنک دارای بار منفی و پارچه دارای بار مثبت می شود
پارچه پشمی وبادکنک همدیگر را جذب ، ولی میله پلاستیکی وبادکنک همدیگر را دفع می کنند.(بارهای همنام)
آزمایش کنید صفحه 89
1- براثر مالش میله شیشه ای با کیسه نایلونی، میله بار مثبت و نایلون بار منفی میگیرد.دو میله شیشه ای هم را دفع می کنند چون بار همنام دارند.
2- میله پلاستیکی بار منفی دارد و میله شیشه ای را که بار مثبت دارد جذب میکند ولی چون پارچه پشمی بار مثبت دارد میله شیشه ای را دفع می کند(بارهای همنام)
آزمایش کنید ص 90
1- میله پلاستیکی بار منفی و میله شیشه ای بار مثبت .
2- درهر بار نزدیک کردن میله های به الکتروسکوپ، ورقه های الکتروسکوپ از هم دور می شوند.وبا دور کردن میله ها از کلاهک، ورقه ها دوباره به حالت قبل باز می گردند.
3- براثر تماس میله باکلاهک الکتروسکوپ، ورقه ها از هم دور میشوند و با دور کردن میله از کلاهک، ورقه های الکتروسکوپ، همچنان از هم دور می مانند.
4- اگر درمرحله 3 میله پلاستیکی را با کلاهک تماس داده باشیم: با نزدیک کردن میله شیشه ای،ورقه های الکتروسکوپ به هم نزدیک میشوند ولی اگر میله پلاستیکی را نزدیک کنیم، ورقه از هم بیشتر فاصله می گیرند.
ولی اگر درمرحله 3 میله شیشه ای را با کلاهک تماس داده باشیم: با نزدیک کردن میله پلاستیکی،ورقه های الکتروسکوپ به هم نزدیک میشوند ولی اگر میله شیشه ای را نزدیک کنیم، ورقه از هم بیشتر فاصله می گیرند.
فکرکنید ص 91
با مالش دو جسم به یکدیگر (مثل میله پلاستیکی وپارچه پشمی) الکترون ها برانگیخته شده و از یک جسم به جسم دیگری می روند.دراین مثال ، الکترونها از پارچه پشمی به میله پلاستیکی منتقل شده درنتیجه میله بار منفی و پارچه بار مثبت می گیرند.
مشاهده کنید ص 92
انجام این فعالیت ساده توصیه میشود چون بسیار مهم وجالب است.این روش القای بار الکتریکی نام دارد و در آن، باردار کردن الکتروسکوپ به تماس نیاز نیست.
اگر با میله ی دارای بار منفی ، الکتروسکوپ راباردار کنیم، درنهایت الکتروسکوپ بار مثبت خواهد داشت.
فکر کنید ص 92
اگر با میله ی دارای بار مثبت(شیشه ای) ، الکتروسکوپ راباردار کنیم، درنهایت الکتروسکوپ بار منفی خواهد داشت.
سؤال از متن درس فصل 8 :
1 – چرا وقتی با پارچه خشک و پرز داری صفحه تلویزیون را تمیز می کنید، پرزها پارچه به صفحه تلویزیون می چسبد؟
در اثر مالش پارچه، صفحه تلویزیون دارای بارالکتریکی می گردد و ذرات پرز پارچه را جذب می کند.
2 – برای مطالعه دانش الکتریسته با چه کمیتی باید آشنا شویم ؟
ابتدا باید با کمیت بارالکتریکی آشنا شویم.
3 – وقتی دو جسم را با یکدیگر مالش می دهیم، چه اتفاقی می افتد؟
معمولاً هر دو جسم دارای بارالکتریکی می شوند.
4 – چرا نیروی الکتریکی بین بارهای الکتریکی به صورت ربایشی و یا رانشی است؟
زیرا دو نوع بارالکتریکی وجود دارد.
5 – وقتی بادکنک را بوسیله ی پارچه پشمی مالش دهیم، بارالکتریکی بادکنک و پارچه پشمی را چه می نامند؟
بارالکتریکی ایجاد شده در بادکنک را بارالکتریکی منفی و بارالکتریکی ایجاد شده در پارچه پشمی را بار الکتریکی مثبت می نامند.
6 – اثر بارهای الکتریکی مثبت و منفی بر یکدیگر چگونه است؟
بارهای الکتریکی هم نام (منفی با منفی) و یا (مثبت با مثبت) یکدیگر را دفع می کنند ولی بارهای الکتریکی غیرهم نام (مثبت و منفی) یک دیگر را جذب می کنند.
7 – برق از چه قسمت هایی ساخته شده است؟
برق نما از یک قرص فلزی یا کلاهک، میله فنری ورقه های فلزی ساخته شده است.
8 – از برق نما چه استفاده ای می شود؟
به کمک برق نما می توان نشان داد که یک جسم بارالکتریکی دارد یا خیر، علاوه بر آن می توان نوع بارالکتریکی یک جسم را مشخص کرد.
9 – اتم چیست؟
هر ماده ی از اجزای ریزی تشکیل شده است که اتم نام دارد.
10 – هر اتم از چند قسمت تشکیل شده است؟
هر اتم از دو قسمت تشکیل شده است یک قسمت هسته ی اتم و دیگری الکترون نام دارد.
11 – اجزای تشکیل دهنده ی هسته را نام ببرید.
هسته از دو ذره تشکیل شده است. یک ذره پروتون با نماد (p) که دارای بارالکتریکی مثبت است و ذره ی دیگر نوترون با نماد (n) که بار الکتریکی ندارد.
12 – الکترون آزاد چیست؟
در اتم عنصرها،الکترونی را که در دورترین فاصله از هسته واقع است، به راحتی از اتم جدا می شود از یک اتم به اتم دیگر جهش می کند. به اینگونه الکترون ها الکترون آزاد می گویند.
13 – اگر پروتون از هسته اتم جدا شود چه می شود؟
اگر پروتون از هسته جدا شود، مشخصات و خاصیت های اتم تغییر می کند و به عنصر دیگری تبدیل می شود.
فصل نهم
فکر کنید . فصل 9 – ص 94
دیدیم که برق و نیز صاعقه ، تخلیه ی الکتریکی بین دو ابر یا ابر و زمین است، با توجه به آن چه تاکنون آموخته اید پاسخ دهید که «تخلیه الکتریکی چه روی می دهد؟»
هنگامی که یک ابر بار دار به سطح زمین نزدیک می شود، با بلندترین مکان تخلیه الکتریکی انجام میدهد.یعنی مقدار بسیار زیادی الکترون از بر به سطح زمین جهش میکنند و با عث ایجاد صاعقه می شوند.
آزمایش ص 97
درون لیمو ترش اسید سیتریک وجود دارد ووقتی دو تیغه روی و مس را دران فرو میبریم، یکی از تیغه ها با اسید واکنش میدهد و الکترون ها از یک تیغه به تیغه دیگر می رود و ایجاد جریان الکتریکی می کندوبا یک ولت سنج می توان اختلاف پتانسیل دو سر این تیغه ها را اندازه گرفت.
مشاهده کنید : ص 98 :
یک لامپ را روشن و پس از مدت کوتاهی خاموش کنید. سپس آن را لمس کنید، چه تغییری کرده است؟
لامپ پس از روشن و خاموش شدن گرم می شود و این نشان میدهد که در لامپ بدلیل مقاومت الکتریکی قسمتی از انرژی الکتریکی به انرژی گرمایی تبدیل شده است.
اندازه گیری کنید:
به کمک یک لامپ 3 ولتی در قوه ی 5/1 ولتی یک ولت سنج دو آمپرسنج و یک کلید مداری مطابق شکل ص 99 بسازید. وقتی کلید را می بندید، لامپ روشن می شود. آمپرسنج ها (A1 و A2) جریان الکتریکی در مدار و ولت سنج (V) ،اختلاف پتانسیل دو سر لامپ را نشان می دهند. پاسخ پرسشهای زیر را بنویسید.
1 – آمپرسنج های A1 و A2 اندازه هایی را نشان میدهند. آیا این اندازه ها یکسان هستند یا خیر؟ از مقایسه ی آنها چه نتیجه ای می گیرید؟
آمپر سنج A1و A2 اندازه هایی یکسان را تشکیل می دهند. از مقایسه ی مقادیر A1و A2 نتیجه گرفته می شود که در مدار الکتریکی ساده،جریان الکتریکی در همه نقاط مقدار ثابتی را دارد.
محاسبه کنید مقاومت الکتریکی لامپ چه اندازه است؟
اختلاف پتانسیل = 1/5×2=3
جریان الکتریکی = 0/5 آمپر
مقاومت الکتریکی از تقسیم اختلاف پتانسیل بر جریان به دست می آید پس:
اهم 6 = 0/5 / 3 = مقاومت
مشاهده کنید ص 101
از این آزمایش نتیجه میگیریم که در اهنر با قطب های هم نام (2 قطب S و یا دوقطب N ) همدیگر را دفع ولی قطب های ناهمنام( قطبهای N و S ) همدیگر را جذب می کنند.
سؤالات متن درس :
1 – جسم رسانا و جسم نارسانا را تعریف کنید؟
به هر جسمی که بارالکتریکی را از خود عبور می دهد رسانا گفته می شود مانند مس. هر جسمی که بارالکتریکی را از خود عبور ندهد نارسانا گفته می شود. مانند پلاستیک
2 – انرژی پتانسیل الکتریکی چیست؟
انرژی بارهای الکتریکی در یک جسم باردار را انرژی پتانسیل الکتریکی می گویند.
3 – آیا انرژی الکتریکی به سایر انرژیها تبدیل می شود؟
بله،انرژی ذخیره شده در باتری یا قوه در مدار الکتریکی به گرما، نور و سایر انرژیها تبدیل می شود.
4 – هر باتری دارای چند پایانه است؟
هر باتری دارای دو پایانه است. یکی مثبت و دیگری منفی
5 – اختلاف پتانسیل الکتریکی در مولد را تعریف کنید:
پایانه های یک مولد از نظر انرژی پتانسیل الکتریکی با یک دیگر تفاوت دارند که به میزان این تفاوت اختلاف پتانسیل الکتریکی گفته می شود.
6 – ولت سنج چیست؟
ولت سنج وسیله ای است که با آن اختلاف پتانسیل بین دو نقطه را اندازه می گیرند.
7 – شدت جریان الکتریکی مدار چگونه اندازه گیری می شود؟
شدت جریان الکتریکی مدار به وسیله آمپرسنج که همیشه در مدار بصورت سری بسته می شود اندازه گیری می شود.
8 – قانون اهم را تعریف کنید؟
نسبت اختلاف پتانسیل دو سر رساناهای فلزی به شدت جریانی که از آن ها می گذرد، برابر مقاومت الکتریکی رسانا است. این بیان را قانون اهم می گویند.
9 – سنگ مغناطیسی آهن چیست؟
در طبیعت سنگ هایی یافت می شود که قطعه های کوچک آهن را به خود جذب می کند و به آن سنگ مغناطیسی آهن می گویند.
10 – القای مغناطیسی را تعریف کنید؟
ایجاد خاصیت مغناطیسی در یک آهن توسط یک آهن ربا حتی بدون تماس با آن را القای مغناطیسی می نامند.
فصل دهم
آزمایش کنید ص 108
استخوان تازه سخت تر، شکننده تر از استخوان جوشیده است.چون در استخوان جوشیده،رشته های پروتئینی از بین رفته اند و بنابرین نرم تر می شوند.
استخوان حرارت دیده بسیار شکننده تر می شود چون درآن رشته های پروتئنی و فسفر وکلسیم از بین رفته اند و در مقابل ضربه مقاومتی ندارند.
اسخوانی که مدتی در اسید بوده مقاومت خود را دربرابر فشار وضربه از دست می دهند و به راحتی خمیده شده و از بین می روند.
فعالیت خارج ازکلاس ص 111
نام مفاصل به ترتیب تصاویر درون کتاب:
مفصل محوری (استوانه ای) مفصل گوی وکاسه (کروی)
مفصل کانولوئید مفصل زینی شکل
مفصل لغزشی(مسطح) مفصل لولایی
سؤالات از متن فصل 10
1 – لازمه زنده ماندن جانور حرکت است.
2 – انسان برای به حرکت درآوردن «ماهیچه و استخوان» نیاز دارد.
3 – ماهیچه ها در چه صورت بهتر عمل می کنند؟
در صورتی که به جای مناسبی تکیه داشته باشند. این تکیه گاه همان استخوان ها هستند.
4 – وظایف استخوان ها را نام ببرید.
1 – به بدن شکل می دهند.
2 – از اندام ها (مانند مغز و قلب) محافظت می کنند
3 – باعث می شوند تا اندام های حرکتی بطور مناسب و با سرعت لازم حرکت کنند
4 – برخی از آن ها در تولید گلبول های خون مؤثرند.
5 – سلول استخوانی در ماده ای زمینه ای قراردارد. جنس این ماده چیست؟
این ماده از کلسیم ، فسفر و رشته های پروتئینی ساخته شده است.
6 – چرا هر چه سن بالاتر می رود، آسیب پذیری استخوان ها بیشتر می شود؟
هر چه سن انسان بالاتر می رود، تولید رشته های پروتئینی،استخوان کاهش بیشتری می یابد در برخی افراد، کاهش بیش از اندازه ی رشته های پروتئینی باعث می شود، استخوان ها آسیب پذیرتر می شوند.
7 – کار غضروف چیست؟
... از غضروف روی استخوان های متحرک را در محل اتصالشان به یکدیگر پوشانده است. سطح لغزنده ی غضروف مانع اصطکاک استخوان ها می شود.
8 – استخوانی شدن از .... شروع می شود و تا ...... ادامه پیدا می کند.
دوران جنینی – حدود 20 سالگی
9 – چه نوع تفاوت ساختمانی میان انواع مفصل ها وجود دارد؟
استخوان ها در محل مفصل های ثابت به کمک رشته های سخت و در مفصل های نیمه متحرک به کمک غضروف در کنار یکدیگر قرار گرفته اند اما ساختمان مفصل های متحرک پیچیده تر است.
10 – استخوان به کمک رشته های محکمی از...........به نام..........در محل خود مستقر شده اند؟
بافت پیوندی –رباط
11- مهره های کمر، جمجمه و شانه هر یک دارای چه نوع مفصل هستند؟
مهره های کور -> نیمه متحرک
جمجمه -> ثابت
شانه -> متحرک
112 – ماهیچه ها چگونه منقبض یا کوتاه می شوند؟
درون سلول های ماهیچه ای ، رشته باریکی از جنس پروتئین وجود دارد که می توانند منقبض یا کوتاه تر شوند. وقتی همه سلول های یک ماهیچه با هم منقبض شوند، ماهیچه نیز منقبض می شود.
13 – زرد پی چیست؟
زردپی یا تاندون طناب سفید محکم از جنس بافت پیوندی بین تارهای ماهیچه ای است که تا دو سر ماهیچه ادامه می یابد.
14 – وقتی ماهیچه ...............می شود طول آن کم و ضخامتش.............می شود.
منقبض – زیاد.
فصل یازدهم
فکر کنید ص 122
سؤالات زیر درباره نورونهاست . به این سؤالات پاسخ دهید:
چه خصوصیت هایی در سلول های عصبی دیده می شود که شبیه آن ها در سلول های دیگر بدن وجود ندارد؟
سلول های عصبی برای انتقال پیامهای بدن (تحریک های عصبی) طرح ریزی شده اند و این پیام ها ماهیت الکتریکی دارند،همچنین این سلول ها واجد تارهای بسیاری به نام رشته های عصبی هستند که در سلول های دیگر بدن وجود ندارند. (olooms.ir)
فرق عمل دندریت ها و آکسون ها چیست؟
دندریت پیام های عصبی را دریافت می کند و آنها را به جسم سلولی انتقال میدهد اما آکسون پیامهای عصبی را از جسم سلولی می گیرد و منتقل می کند.
انتقال پیام های عصبی در طول نورن بصورت یک طرفه انجام می شود . فایده ی این وضع چیست؟
این وضع برای جلوگیری از اختلال در کار انتقال پیام های عصبی ضرورت دارد.
فکر کنید ص 123
جدول زیر درباره ی انعکاس هاست. آنرا تکمیل کنید.
منظور
پاسخ
محرک
نوع انعکاس
عدم ورود سوزن به دست
حرکت دست به عقب
سوزن
عقب کشیدن دست
محافظت از چشم ها
بستن چشم
مشاهده غذا
ترشح بزاق
محافظت از چشم ها
بستن چشم
تماس جسم خارجی با قرنیه
پلک زدن
خروج غبار از چشم
خروج اشک از چشم
ورود جسم خارجی به چشم
ریزش اشک
خروج غبار از بینی
خروج هوا از بینی
تماس غبار با مخاط بینی
عطسه
عدم ورود غذا به نای
خروج غذا از نای
تماس ذره غذا با پوشش نای
سرفه
عدم ورود نور زیاد به چشم
تنگ شدن مردمک
نور زیاد
تغییر قطر مردمک
دریافت مقدار زیاد اکسیژن
تنفس عمیق
کاهش اکسیژن خون
خمیازه
دورکردن زانو از عامل ضربه
حرکت ساق پا به بالا
ضربه تندزیر کشکک زانو
پرش زانو
تفسیر کنیدص 123
با مشاهده شکل ص 123 آن چه را که رخ داده است(olooms.ir) را توضیح دهید.
1) ابتدا جسم تیز،نورون حسی واقع در نقطه ی تماس را تحریک می کند.
2) این نورون با پیام از طریق آکسون خود، با واسطه یا بدون واسطه نورون رابط، به نورون حرکتی که در مرکز عصبی (نخاع) واقع است می رساند.
3) نورون حرکتی واقع در نخاع، از راه آکسون، خود پیام لازم را به سلول های ماهیچه ای می رساند.
4) سلول های ماهیچه ای منقبض می شوند و پوست از محرک اولیه دور می شود
(olooms.ir) فایده ی سرعت و غیرارادی بودن عمل انعکاس چیست؟
زیرا عمل انعکاس،قبل از آن که مغز اطلاع حاصل کند که چه اتفاقی می افتد و وقت زیادی بگذرد، صورت می گیرد.
آیا جانوران همه انعکاس دارند؟
بله انعکاس های نخاعی را می توان در قورباغه ای که مغز آن تخریب شده است نیز نشان داد.
مقایسه کنیدص 126
این جدول را تکمیل کنید:
دستگاه هورمونی
دستگاه عصبی
شیمیایی
تقریباً الکتریکی
نوع پیام
خون
اعصاب
مسیر انتقالی
کم
زیاد
سرعت نسبی
تدریجی
سریع
سرعت پاسخ
زیاد
کم
دوام پیام
فکر کنید ص 126
چرا اثر هورمون ها پایدارتر از اثر پیام های عصبی است؟ فایده ی این پایداری چیست؟
تأثیر هورمون ها با دوام تر از تأثیر کار اعصاب است. اثرات آن ها بسیار کندتر و از نظر خصوصیات عمومی تر است. بیشتر تغییراتی که تحت کنترل آنهاست، ماهیتی بلند مدت دارد.(
فصل دوازدهم
فکر کنید
1 – اصطلاح رشد را تعریف کنید؟
رشد به معنای افزایش تعداد سلول ها با افزایش غیرقابل برگشت ابعاد آنهاست.
2 – اصطلاح بلوغ را تعریف کنید؟
مجموعه تغییرات بدنی و روحی که بین دورانهای کودکی و نوجوانی پیش می آید و گاه تا دوران جوانی ادامه می یابد ، بلوغ نامیده می شود.
3 – کدام غدد مسؤول ترشح هورمونهای جنسی هستند؟
هورمون های جنسی از غده های جنسی شامل بیضه در پسرها و تخمدان در دخترها ترشح می شود.
4 – تأثیر هورمون تستوسترون در جنس چیست؟
این هورمون باعث افزایش رشد ماهیچه ها و استخوان ها می گردد که افزایش قد، وزن و قدرت عمومی بدن را بدنبال دارد.
5 – دو مورد از تغییرات عاطفی دوران بلوغ را نام ببرید؟
نیاز به قابل ارزش بودن – نیاز به تصمیم گیری
6 – واکنش دفاعی جایگزینی را شرح دهید:
جانشین سازی یک هدف با احتمال موفقیت زیاد به جای هدف غیرقابل دسترس
7 – چگونه ممکن است برخی از واکنش های دفاعی مفید باشند؟
واکنشهای دفاعی وسیله ای است برای برآوردن غیرمستقیم نیازها، کاستن از اضطراب و فشار را به دست آوردن حس اعتماد به نفس و امنیت روانی، واکنش های دفاعی شیوه هایی برای دفاعی شیوه هایی برای دفاع از خویشتن در مقابل اضطراب های دردناک به حساب می کنید.
فصل سیزدهم
بحث کنید
این که تولید مثل ویژگی مهم موجودات زنده است اما هیچ جانداری ،اگر فعالیت تولید مثلی نداشته باشد. جان خود را از دست نمی دهد. به نظر شما دلیل آن چیست؟ تولید مثل چه تفاوتی با سایر ویژه گی های موجوات زنده دارد؟
یک جاندار حتی اگر توانایی تولید مثل داشته باشد، باز هم ممکن است سنش پایدار نماند .
چه عواملی در بقای نسل جاندار مؤثر است؟
تولید مثل برای بقای نسل اهمیت دارد و در بقای فرد نیز تأثیری ندارد. سالم بودن فرزندان – مناسب بودن محیط زندگی جاندار از نظر تأمین غذا و سایر نیازهای فرزندان
یکی از اهداف تولید مثل ،افزایش تعداد جاندار است، آیا این هدف به تنهایی کافی است و می تواند نسل جاندار را حفظ کند؟ اگر شرایط محیط تغییر کند چه اتفاقی می افتد؟ هدف مهم تری باید در تولید مثل مورد توجه باشد؟
با تغییر شرایط محیط ممکن است شرایطی بوجود آید که برای بقای افراد آن گونه مناسب نباشد. از این رو نسل جاندار از بین می رود. تولید مثل جنسی سبب ایجاد گوناگونی در افراد یک گونه می شود. این گوناگونی سبب می شود حتی با تغییر شرایط محیط برخی افراد گونه توانایی زیستن داشته باشند و نسل جاندار را حفظ کنند. یکی دیگر از راه های حفظ نسل در شرایط تغییر زندگی، تولید ساختارهایی مانند دانه، پیاز و غیره است که به شرایط نامساعد مقاوم هستند.
به نظر شما کدامیک از هدف های تولید مثل در تولید مثل غیرجنسی در کدامیک در تولید مثل جنسی تأمین می شود؟
تولید مثل جنسی سبب تولید فرزندانی کاملاً مشابه با والدین می شود و به سرعت نسل را جاندار گسترش می دهد ولی تولید مثل جنسی با ایجاد گوناگونی ژنتیکی در فرزندان سبب افزایش توان سازگاری و بقای نسل جاندار می شود.
بحث کنید .
در لقاح خارجی ، گامت ها در محیط زندگی جاندار که معمولاً آب است رها می شوند. البته در لقاح داخلی نیز باید محیط مناسب برای زنده ماندن گامت ها تا هنگام لقاح فراهم باشد.
گامت هایی که لقاح خارجی دارند،باید چه ویژگی هایی داشته باشند؟
تعداد آن ها باید زیاد باشد تا شانس این که تعدادی از آن ها به گامت برسند بیشتر شود.
گامت های نر باید تاژک داشته باشند تا با شنا کردن در آب به گامت ماده برسند پوشش های حفاظتی مناسب و چسبناک داشته باشند
چرا لقاح خارجی روش مطمئنی برای تولید جاندار جدید نیست؟
چون بسیاری از گامتها از بین می روند و شانس لقاح و حتی شانس رشد چنین اندک خواهد بود.
مزایای لقاح داخلی بر لقاح خارجی چیست؟
در لقاح داخلی شانس لقاح گامت ها بیشتر است از این رو جاندار برای یک تولید مثل موفق انرژی کمتری هدر می دهد.
چرا حتی در لقاح داخلی تعداد گامت های نر بسیار بیشتر از گامت های ماده است؟
زیرا در در لقاح داخلی نیز تنها تعداد معدودی گامت نر توانایی رسیدن به گامت ماده و لقاح را دادند. لازم به ذکر است این امر سبب می شود لقاح گامت های معیوب کاهش پیدا کند.
فکر کنید
گامت های نر و ماده در حیوانات تخم گذار و بچه زا با یکدیگر متفاوتند.
چرا در بسیاری از تخم گذاران ، گامت های ماده بسیار بزرگ تر از گامت های نر است؟
گامت های نر کوچک، زیاد و متحرک هستند. ولی گامت ماده بزرگ ، کم و غیرمتحرک است. گامت ماده در حیوانات تخم گذاردرشت تر بوده و ذخایر فراوان غذایی دارد و نیز پوسته های حفاظتی ضخیم تری دارد.
حیوانات بچه زا چه فرمت هایی بر حیوانات تخم گذار دارند؟
مراقبت از زاده ها در حیوانات بچه زا از اطمینان بیشتری برخوردار است. در حالی که در تخم گذاری باید تعداد زیادی فرزند پرورش داد تا شاید یکی از آن ها به سن بلوغ و تولید مثل برسند.
سؤال ازمتن
1 – انواع روشهای تولید مثل را نام ببرید.
تولید مثل غیرجنسی و تولید مثل جنسی
2 – نحوه تولید مثل غیرجنسی چگونه است؟
در این روش، کار تولید مثل بوسیله یک فرد صورت می گیرد. در این نوع تولید مثل ، وقتی جاندار به مرحله ی معینی از رشد برسد می تواند تکثیر یابد و افراد جدیدی را بوجود آورد.
3 – از راه های تولید مثل قطعه قطعه شدن را توضیح دهید.
در برخی گیاهان و جانوران انشعاب های جدید از گیاه یا جانور قبلی جدا می شود که هر کدام از آن ها می تواند به جاندار تازه ای مبدل شود.
4 – هاگ زایی نوعی تولید مثل ......... است که به کمک ......... صورت می گیرد.
غیرجنسی – هاگ
5 – گامت چیست؟
گامت یا سلول جنسی ، یک سلول ویژه برای تولید مثل است که برای تولید جاندار جدید باید با گامت دیگری از جنس مخالف همان نوع جاندار ترکیب شود.
6 – لقاح چیست؟
ترکیب سلول های جنسی نر و ماده را لقاح می گویند که حاصل آن سلول تخم است.
7 - «گل ها نر – ماده هستند» یعنی چه ؟
یعنی هم پرچم و هم مادگی دارند.
8 – اصطلاح گرده افشانی را تعریف کنید.
گرده افشانی عبارت است از پراکنده شدن دانه های گرده به منظور قرارگرفتن روی کلاله ی مادگی.
9 – اسپرم ها مراحل نهایی رشد خود را در کجا طی می کنند؟
در مجاری پیچیده ای که در کنار بیضه قراردارد
10 – هر تخمدان دارای .......... سلول مولد تخمک است که اولین مراحل تبدیل شدن به تخمک را در .......... طی کرده اند.
تعداد زیادی - دوران جنینی
فصل چهاردهم
سؤال
1 – منظور از منابع طبیعی چیست و بر چند نوع است؟
منابع طبیعی،مواد خام مورد نیاز انسانها است و به دو صورت تجدید نشدنی در طبیعت وجود دارد.
2 – منظور از حفاظت محیط زیست چیست؟
تلاش برای دستیابی به توازن میان استفاده از منابع طبیعی و حفظ آنها برای آینده
3 – منظور از باران اسیدی چیست؟
باران اسیدی بارانی است که گازهای اسیدی در آن حل شده اند.
4 – گازهای اسیدی چگونه تولید می شوند؟
این گازها ناشی از فعالیت روزانه نیروگاههای،وسایل نقلیه و کارخانه ها هستند.
5 – منظور از زنجیره ی غذایی چیست؟
زنجیره غذایی به روابط غذایی گفته می شود که بین یک تولید کننده و چند مصرف کننده برقرار می شود.
6 – توضیح دهید سوختن نفت و مشتقات آن چه اثری می تواند بر میزان آب اقیانوسها داشته باشد؟
سوختن نفت و مشتقات آن باعث آزاد شدن میلیون ها تن کربن دی اکسید در هر سال می شود. این کربن دی اکسید اضافی هوای کره ی زمین را گرم تر می کند که باعث ذوب یخ های قطبی و افزایش میزان آب اقیانوس ها می شود.
تتن