زبان فارسی دوم دبیرستان
درس 1
1- چرا در زبان فارسی واج های /ژ/ز/ف/ نمی توانند به صورت ژرف با هم ترکیب شوند؟
زیرا در فارسی الگوی هجایی «صامت + صامت + صامت» نداریم یا در الگوی هجایی حتماً واج دوم باید مصوّت باشد.
2- کدام یک از قواعد ترکیب به ما کمک می کند تا هر جمله ای را در جایگاه خودش به کار ببریم؟ کاربردی
درس دوم
1- کوچکترین جزء (واحد) زبان چیست؟ واج
2- واج چیست؟ واج کوچکترین واحد صوتی زبان است که معنایی ندارد اما تفاوت معنایی ایجاد می کند.
3- تکواژ چیست؟ تکواژ یکی از واحدهای زبان است که از یک یا چند واج ساخته می شود.
4- واژه چیست؟ واژه یکی از واحدهای زبان است که از یک یا چند تکواژ ساخته می شود.
درس سوم
1- هر یک از موارد زیر مربوط به کدام نوع ویرایش است؟
الف) رعایت علایم نگارشی در زبان فارسی: فنی
ب) حذف درست فعل به قرینه: زبانی
2- تضاد میان اجزای عبارت روبرو چگونه برجسته شده است؟ «دوست واقعی و پنهان کاری!»
به وسیله «واو» مباینت
درس چهارم
1- مهمترین واحدهای زبر زنجیری گفتار را نام ببرید؟ آهنگ، تکیه و درنگ
2- تکیه چیست؟ ادای یک هجا باشدت و فشار بیش تر
3- منظور از واحدهای زبر زنجیری گفتار چیست؟ واحدهایی که جایگاه مشخصی ندارند و در هیچ یک از جایگاه های زنجیره گفتار قرار نمی گیرند.
4- واحدهای زنجیری گفتار چیست؟ به واحدهای زبان مثل واج، تکواژ، واژه و جمله که طبق قواعد خاص زنجیردار به دنبال هم می آیند، واحدهای زنجیری گفتار می گویند.
5- واج ها به چند دسته تقسیم می شوند؟ 2 دسته، صامت و مصوت
6- بزرگترین واحد زبان چیست؟ جمله ی مستقل
7- درنگ میان واژه ای معمولا چه زمانی ظاهر می شود؟ معمولاً هنگامی ظاهر می شود که رعایت نکردن آن، ابهام ایجاد کند یعنی معنی و مفهوم دیگری دریافت شود.
8- در زبان فارسی مکث یا درنگ همواره با چه چیزی همراه است؟ تکیه
9- مکث یا درنگ همیشه به دنبال چه واژه ای می آید؟ به دنبال واژه ای می آید که آن واژه الزاماً تکیه دار باشد.
درس هفتم
1- عام ترین و رایج ترین راه تشریح در نوشته های تشریحی چیست؟ طرح پرسش هایی در مورد ابعاد مختلف یک چیز، شخص یا پدیده
2- کدام نوشته ها از نظر شیوه نوشتن، حاصل دیده ها و شنیده های نویسنده است؟ نوشته تشریحی
3- مقاله یا نوشته های تشریحی حاصل چه چیزهایی هستند؟ دیده ها و شنیده ها
4- مقاله ها از نظر شیوه نوشتن به چند دسته تقسیم می شوند؟ نام ببرید؟
سه دسته: 1- تشریحی 2- تحلیلی 3- تحقیقی
5- نوشته های تحلیلی حاصل چیست؟ تأملات درونی
6- کدام نوع از نوشته ها براساس پژوهش آفریده می شود؟ نوشته های تحقیقی
7- تشریح چیست؟ یعنی شرح و بسط دادن به منظور مطالعه و دقت در یک موضوع یا مطلب به گونه ای علمی، دقیق و از سرباریک بینی
8- اگر بخواهیم چیزی یا جایی یا کسی یا واقعه ای را که امروز وجود ندارد و آثار آن از میان رفته است، تشریح کنیم چه کار باید بکنیم؟
باید از مدارک و مآخذ و اسناد و کتاب ها کمک بگیریم و یا با افراد مطلع مصاحبه کنیم.
9- از میان نشانه های جمع فارسی کدام نوع آن در شعر و نثر ادبی کاربرد دارد؟ نشان «ان» مثل درختان
- به شیوه ی نگارش نوشته ی زیر اصطلاحاً چه می گویند؟ «اتاق نسبتاً بزرگ بود با دو پنجره به سمت آفتاب و پرده های رنگ و رو رفته در گوشه ای از اتاق یک میز گرد کوچک با دو صندلی قرار داشت.» «تشریحی»
10- نوشته های تشریحی و تحلیلی چه تفاوتی دارند؟
نوشته های تشریحی نتیجه ی دیده ها یا شنیده ها هستند ولی نوشته های تحلیلی حاصل تأملات درونی اند.
درس نهم
1- در نوشته ی زیر که بخشی از زندگی نامه ی گاندی است، نویسنده برای خارج نمودن نوشته از حالت عادی از چه
شیوه ای استفاده کرده است؟
2- اصلاحگر بود یا قدّیس یا سیاستمداری بی پروا؟در نظر اکثریت جهانیان گاندی اصلاحگری انقلابی بود. طرح یک سوال
3- چرا در نوشتن یک زندگی نامه باید به واقعیات زندگی شخص مورد نظر تکیه کرد؟ به این جهت که زندگی نامه از نظر تاریخی و فرهنگی اعتبار داشته باشد.
4- برای این که زندگی نامه حالتی معمول و عادی نداشته باشد، به چه گونه ای می توان نوشت؟
می توانیم آن را به گونه ای متفاوت آغاز کنیم مثلا: با طرح یک سوال
5- چرا نباید زندگی نامه با تعصب و غرض ورزی نوشته شود؟
زیرا نمی تواند سهم خود را در پژوهش های تاریخی و فرهنگی حفظ کند.
6- به شرح تاریخ زندگی افراد اصطلاحاً چه می گویند؟ زندگی نامه
7- زندگی نامه چیست؟ زندگی نامه گونه ای از نوشته های تشریحی است.
8- برای گردآوری اطلاعات چه روش هایی وجود دارد، نام ببرید؟
1- مشاهدات شخصی 2- پرسش از افراد مطلع 3- مطالعه آثار کسی که زندگی نامه او را می نویسم و برداشت کردن از آنها 4- استفاده از منابع کتابخانه ای مانند: کتابهای شرح حال، تذکره، یادنامه ها و ...
9- شکل رمان گونه در نوشتن زندگی نامه را توضیح دهد؟
در این گونه آثار، نویسنده سعی می کند براساس مستندات تاریخی و با اتکا به واقعیت های موجود، زندگی یکی از بزرگان را در قالب یک ماجرا بنویسد.
10- از منابع کتابخانه ای که در نوشتن زندگی نامه مورد استفاده قرار می گیرد، دو نمونه نام ببرید؟
کتاب های شرح حال، سیره و مغازی، تذکره، کتب رجال، یادنامه ها، دایره المعارف ها، اطلس های تاریخی، فرهنگ ها، مجلات و روزنامه ها (ذکر دو مورد کافی است)
11- چرا رنگ ادبی زندگی نامه نباید از جنبه تاریخی آن بکاهد؟
زیرا اغراق و بزرگ نمایی هنگام توصیف ممکن است نویسنده را از واقعیت دور سازد.
12- در هنگام نگارش زندگی نامه چه نکاتی را باید در نظر داشت؟
1- رعایت نکات فنی 2- زندگی نامه دور از تعصب و غرض ورزی نوشته شود.
13-چه ویژگی نویسنده به یک زندگی نامه اعتبار می بخشد؟ امانت و دقت نویسنده
14- به سبب کدام ویژگی تاریخی بیهقی از دیگر کتب تاریخ ممتاز شده است؟ امانت و دقت نویسنده
درس دهم
1- شیوه بلاغی در نگارش چیست؟ در این شیوه اجزای کلام برای تأثیر بیش تر سخن بنا بر تشخیص نویسنده جا به جا می شود تا شیوایی و زیبایی کلام بیش تر گردد.
2- جمله «بزرگ مردی بود خواجه نظام الملک» چگونه شکل بلاغی به خود گرفته است؟
با جابجایی اجزای کلام یعنی مسند در آغاز جمله و نهاد در پایان آن آمده است.
3- شیوه های نگارش چند نوع هستند؟ دو نوع: عادی، بلاغی
4- در شیوه عادی ترتیب اجزای جمله چگونه است؟ نهاد همه جمله ها در ابتدا و فعل در پایان قرار می گیرد.
درس دوازدهم
1- تفاوت «بازگردانی» و «بازنویسی» را بنویسید؟ در بازگردانی مطلب فقط به زبان ساده و قابل فهم تبدیل می شود ولی در بازنویسی می توان آن را گسترش داد و به آن شاخ و برگ داد.
2- بازگردانی چیست؟ بازگردانی در واقع، امروزی کردن شعر یا نثر است.
3- مقصود از امروزی کردن نوشته های قدیم چیست؟ مقصود آن است که محتوا و پیام آنها را به زبان ساده و قابل فهم طرح کنیم.
4- متن زیر را بازگردانی کنید.
نازک آرای تن ساق گلی / که به جان کشتم/ و به جان دادمش آب/ ای دریغا به برم می شکند.
افسوس که اندیشه و افکار شاعرانه ام که آن را با تمام وجود پرورده ام، در برابر چشمانم می شکند.
5- در هنگام بازنویسی چه تغییراتی در نوشته ایجاد می شود؟
الف) زبان نوشته ساده و قابل فهم می گردد.
ب) رویدادها بازسازی می شوند و تجسم می یابند.
ج) مطالب به کمک توصیف چهره ها و حالات پرورانده می شود
6- در بازنویسی به چه نکاتی باید توجه داشته باشیم؟
الف) پیام های اصیل و ارزشمند را منتقل کنیم. ب) مأخذ دقیق متن را ذکر کنیم
ج) امانت را رعایت کنیم د) اگر متن اصلی شعر است، می توانیم بخش های زیبایی از آن را عیناً نقل کنیم.
7- بیت زیر با استفاده از چه روشی به نثر درآمده است؟
«حافظ چه طرفه شاخ نباتی است کلک تو کش میوه دلپذیرتر از شهد و شکر است»
«حافظ قلم تو چه شاخ نبات مطبوعی است که میوه اش از شهد و شکر دلپذیر تر است.
(پاسخ: بازگردانی)
8- مقصود از امروزی کردن نوشته های قدیم چیست؟
(محتوا و پیام را به زبانی ساده و قابل فهم مطرح کنیم)
9- بیت «افسرده مباش، اگر نه سنگی/ رهوار تر آی، اگر نه لنگی» را بازگردانی کنید.
اگر سنگ نیستی، حرکت کن و اگر لنگ نیستی چالاک باش
درس سیزدهم
1- در جمله ی «سخن او بر دلم خوش نشسته است واژه ی «خوش» با توجه به چه رابطه ای معنا پیدا کرده است؟
رابطه هم نشینی فعل با متمم وقید
2- چگونه می توانیم بفهمیم که فعل «نشسته است» در جمله ی زیر «قرار گرفته است» معنی می دهد؟ «این کلمه در این جمله خوش نشسته است».
با توجه به رابطه ی هم نشینی فعل با متمم و قید
3- معنای غیر مستقیم یک واحد زبانی چیست؟
معنای حاصل از هم نشینی هر واحد زبانی با واحد زبانی دیگر
4- واژه ی «خوش نام» با چه روشی ساخته شده است؟ ترکیب
5- چگونه می توان به معنی واژه ی «خویش» در عبارت زیر پی برد؟
همه آمده بودند از خویش و آشنا گرفته تا همسایه ها
از طریق ترادف واژه ه یا از طریق کلمات آشنا، همسایه، همه آمده بودند
6- کلماتی که در زبان عربی تشدید پایانی دارند چه زمانی در فارسی، تشدید می گیرند؟
زمانی که بعد از آن ها مصوت بیاید.
7- ساخت واژه «نزاجا» به چه روشی بوده است؟ به روش علائم اختصاری
8- از چه طریق می توان به معنای متفاوت «ماه» در دو جمله زیر پی برد؟ «ماه طولانی بود» «ماه روشن بود» از طریق رابطه هم نشینی یا از قرار گرفتن آن در کنار عناصر دیگر
9- روش علائم اختصاری در ساخت واژه های جدید چگونه است؟ نخستین واج های چند واژه را با هم می آمیزند و کلمه جدیدی می سازند.
10- معنای غیر مستقیم هر عنصر زبانی چگونه استنباط می شود؟ از هم نشینی عنصر با عناصر دیگر
11- نام کامل علائم اختصاری مقابل را بنویسید؟ «سمت» ، «ساف»
سمت: سازمان مطالعه و تدوین ساف: سازمان آزادی بخش فلسطین
12- واژه های جدید به چند شیوه ساخته می شود؟
1- ترکیب 2- اشتقاق 3- علائم اختصاری
درس پانزدهم
1- چه عواملی نثر معمولی را به نثر هنری تبدیل می کند، نام ببرید.
چگونگی کاربرد زبان، استفاده از صور خیال (آرایه های ادبی) چگونگی بیان، صداقت و صمیمیت، طنز
2-چه زمانی نوشته ی ادبی صمیمی می شود؟ زمانی که بی تکلّف، در کمال سادگی و برآمده از دل باشد.
3- جمله «خورشید طلوع کرد» را به کمک واژگان یا تعبیرات مناسب دیگر، به یک جمله ادبی تبدیل کنید؟ «گل آفتاب شکفت»، «خورشید تبسّم کرد» «خورشید خانم دامن طلایی اش را پهن کرد»
4- مهم ترین عاملی که نوشته را از صداقت و صمیمیت دور می کند، چیست؟
این که از نوشته های دیگران بدون کم و کاست استفاده کنیم.
5- برای جمله «با رسیدن بهار شکوفه ها باز شد» به کمک زبان ادبی، تعبیری دیگر بنویسید.
«شکوفه ها به بهار لبخند زدند»، «نسیم بهاری راز شکوفه ها را آشکار کرد»
6- در جمله «سینه با نسیم محبت شکفته می شود» چه آرایه هایی سبب زیبایی و تاثیر نوشته شده است؟
مجاز، تشبیه، استعاره مکینه
7- نوشته های ادبی چه ویژگی هایی دارند؟ پایدار، تاثیر گذار و محصول خلاقیت هستند.
8- سفر نامه ها و گزارش ها چگونه می توانند جزء نوشته های ادبی و هنری قرار گیرند؟
به شرط دارا بودن عنصر و عوامل هنری
9- نقطه چین رو به رو را کامل کنید.
............... از کارکردهای نثر هنری و عاطفی است وجود عناصر ................... و .................... هر چند عناصر دیگر نباشد، کافی است تا نثر ما هنری تلقی گردد.
(ایجاد هم حسی) (عاطفه و احساس)
10- زندگی نامه ها با چه شرایطی در گروه نوشته های ادبی جای می گیرند؟ داشتن عناصر و عوامل هنری
درس هفدهم
1- چند مورد از روش های ساخت طنز را بنویسید.
الف) کش دار کردن موضوع ب) جا به جا کردن حوادث و وقایع ج) بزرگ نمایی و اغراق در توصیف چهره ها
د) استفاده از حوادث عادی برای بیان مسائل سیاسی و اجتماعی هـ ) نقیضه پردازی
2- اساس تمام شیوه های ساخت طنز بر چه چیزی استوار است؟ بر هم زدن عادت ها
3- ضرب المثل «دهنه ی جیبش را تار عنکبوت گرفته» بیان کننده ی وضعیت چه نوع افرادی است؟ افراد فقیر، خسیس
4- در عبارت زیر نویسنده با استفاده از چه شیوه ای نوشته اش را طنزآمیز کرده است؟
«دیدم – ماشاء الله، چشم بد دور- آقا واترقیده اند، قدش درازتر و تک و پوزش کریه تر شده است. گردنش مثل گردن همان غاز مادر مرده است؟»
بزرگ نمایی و اغراق در توصیف چهره فرد مورد نظر
5- درباره خنده حاصل از طنز توضیح دهید: خنده حاصل از طنز خنده شادمانی نیست. خنده ای است تلخ و دردناک که شخص یا مطلب مورد انتقاد را سرزنش می کند و به او سرکوفت می زند.
6- مولوی در داستان زیر از کدام قشر انتقاد می کند؟
« آن یکی پرسید اشتر را که هی از کجا می آیی، ای فرخنده پی»
گفت از حمام گرم کوی تو گفت خود پیداست از زانوی تو پاسخ: مدّعیان دروغین
7- به طرز بیان نوشته زیر اصطلاحاً چه می گویند؟
«ظریفی مرغی بریان در سفره بخیلی دید که سه روز پی در پی بود و نمی خورد، گفت: عمر این مرغ بعد از مرگ درازتر از عمر اوست پیش از مرگ» پاسخ: «طنز»
8- نویسنده طنز، چگونه برجسته سازی می کند؟
حقایق دردناک را با غیر واقعی جلوه دادن امور، در ذهن خواننده برجسته می کند.
9- نقیضه پردازی چیست؟ تقلید از آثار ادبی
10- وجود چه عاملی در نوشته ی زیر به قدرت طنز آن افزوده است؟
شاغلام مسئول آب دارخانه ی گل آقا یکی از طنزیم کنندگان چاله چوله های خیابان های تهران است؟
پاسخ: وجود غلط های املایی آگاهانه
11- به چه دلیل جمله زیر در طنز آمیز کردن یک نوشته موثر است و این جمله مصداق چه کسانی است؟
«شتر در خواب، بیند پنبه دانه»
چون یک ضرب المثل است و مصداق «آدم های خوش خیال» است.
12- یک طنز پرداز چگونه حقیقت را در ذهن خواننده برجسته می کند؟
«با غیر واقعی جلوه دادن امور»
13- چه زمانی نویسنده از زبان طنز استفاه می کند؟ آنگاه که زبان جد اثر نمی گذارد.
14- جمال زاده در داستان «کباب غاز» از کدام شیوه ی طنز بهره برده است؟
بزرگ نمایی و اغراق در توصیف چهره و حالات و خصایص انسانی
درس هیجدهم
1- هر واژه ای در زبان فارسی چند تکیه دارد؟ فقط یک تکیه دارد.
درس بیستم
1- دایره المعارف عنوان چه نوع کتاب هایی است؟
عنوان عمومی همه کتاب هایی است که حاوی زبده ای از همه رشته های علوم انسانی یا رشته ای معین هستند.
2- دایره المعارف فارسی، به سرپرستی چه کسی و در چند مجلّد چاپ شده است؟ غلامحسین مصاحب، در سه جلد
3- نام دو نمونه از تذکره های فارسی را بنویسید. لباب الالباب، نفحات الانس، تذکره الاولیاء
4- کتابهای «ریحانه الادب» و «فرهنگ سخنوران» جزء کدام یک از انواع مرجع به حساب می آیند؟
ریحانه الادب: زندگی نامه فرهنگ سخنوران: دایره المعارف
5- دو نمونه از منابع دیداری و شنیداری را نام ببرید؟ نوارهای صوتی، لوح های فشرده، نوارهای فیلم، رایانه، عکس و اسلاید
6- نمایه چیست؟ ماهنامه ای است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هر ماه فهرست کامل مقالات وکتاب های تازه را در آن منتشر می کند.
7- مهم ترین فهرست ها را نام ببرید.
الف) فهرست کتاب های چاپی فارسی تألیف خان بابا مشار ب) فهرست مقالات فارسی به کوشش ایرج افشار
8- منابع فرعی تحقیق را نام ببرید:
1) فهرست ها 2) کتاب شناسی ها 3) چکیده ها
9- از ویژگی های دایره المعارف دانشنامه جهان اسلام سه مورد بنویسید؟ دقت علمی، کوتاهی و فشردگی مقالات، ویرایش ادبی و علمی
10- دایره المعارف های مهم فارسی را نام بررسید:
1) دایره المعارف فارسی 2) دایره المعارف بزرگ اسلامی
3) دانش نامه ایران و اسلام 4) دانش نامه جهان اسلام
11- «نمایه» به عنوان یکی از منابع فرعی تحقیق، در برگیرنده ی چه اطلاعاتی است؟ فهرست کامل مقالات و کتاب های تازه
12- لوح های فشرده (دیسکت) جزء کدام منابع تحقیق محسوب می شوند؟ دیداری، شنیداری
13- کتاب «چشمه روشن» از دکتر غلامحسین یوسفی جزء کدام یک از کتاب های مرجع است؟
سرگذشت نامه یا زندگی نامه
14- از منابع کتابخانه ای که در نوشتن زندگی نامه مورد استفاده قرار می گیرد، دو نمونه نام ببرید؟ کتاب های شرح حال، تذکره، یادنامه ها، دایره المعارف ها مجلات، روزنامه ها، فرهنگ ها و ... .
15- نمایه جزء کدام مرجع تحقیق است؟ منابع فرعی
16- دو منبع فرعی رابط در امر تحقیق را نام ببرید؟فهرست ها، کتاب شناسی ها، چکیده ها، نمایه ها
17- منابع دیداری و شنیداری از چه نظر برای محققان اهمیت دارند؟ سبب افزایش سرعت و دقت پژوهش می شوند.
18- از مراجع تحقیق نوشتاری غیر چاپی دو مورد نام ببرید؟ کتاب های خطی، اسناد، میکروفیلم ها، پیمان نامه ها
درس بیست و دوم
1- اساسی ترین نقش زبان چیست؟ ایجاد ارتباط در میان افراد یک جامعه زبانی
2- کدام یک از نقش های زبان در نمونه زیر دیده می شود؟
«می تراود مهتاب» / می درخشد شبتاب / نیست یک دم شکند خواب به چشم کس» پاسخ: آفرینش ادبی
3- دو هدف از ارتباط زبانی را در میان افراد یک جامعه را بنویسید.
1) انتقال اطلاع به دیگران
2) ایجاد حس هم زبانی و هم دلی در میان افراد یک جامعه ی زبانی
4- چهار نقش اساسی زبان را بنویسید.
1) ایجاد ارتباط 2) محمل اندیشه 3) حدیث نفس 4) آفرینش ادبی
5- در کدام یک از نقش های زبان از اصول قواعدی کمک می گیریم که جز نظام زبان نیستند؟ آفرینش ادبی
6- اگر در خلوت خود آهسته و بی صدا با خود سخن بگوییم به طوری که دیگران متوجه نشوند، کدام نقش زبان را به کار برده ایم؟ پاسخ: حدیث نفس
7- کدام یک از نقش های زبان در بیت زیر، نمود بیش تری یافته است؟
« من که از آتش دل چو خم می در جوشم مهر بر لب زده، خون می خورم و خاموشم» پاسخ: آفرینش ادبی
8- منظور از نقش «حدیث نفس» در زبان چیست؟ به کمک زبان از خود و آنچه در درونمان می گذرد سخن گوییم.
9- چه رابطه ای بین زبان و اندیشه وجود دارد؟ بدون زبان نمی توان به تفکر یا اندیشه پرداخت.
10- ساخت های صوری زبان را نام ببرید؟ ساخت های آوایی، صرفی و نحوی
11- چگونه می توانیم زبان را به آفریده ی ادبی تبدیل کنیم؟ ما برای این کار بر ساخت های صوری زبان یا ساخت های معنایی آن، لایه هایی از ساخت های تازه می افزاییم که فقط در محدوده نظریه های ادبی قابل توصیف اند، با این کار زبان به آفریده ادبی تبدیل می شود.
12- نظم چیست؟ شاعر به کمک عروض و قافیه و روش های شاعری، وزن و قافیه را بر مجموعه ساخت های آوایی می افزاید و اثر ادبی به نام نظم می آفریند.
13- شعر چیست؟ شاعر از یک طرف به کمک اصول و قواعد نظم آفرینی به آفرینش نظم دست زده و از طرف دیگر با استفاده از قواعد معنایی ساخت های معنایی جدیدی مثل استعاری – کنایی خلق می کند. از این رو اثری ادبی می آفریند که به آن شعر
می گویند.
14- کدام یک از نقش های زبان، کارکرد اجتماعی بیشتری دارد؟ چرا؟
ایجاد ارتباط، به جهت انتقال پیام یا ایجاد حسّ هم زبانی و هم دلی
15- در بیت « به نام خدا خداوند جان و خرد کزین برتر اندیشه بر نگذرد» شاعر از چه اصولی برای ایجاد نقش آفرینش ادبی زبان استفاده کرده است؟
الف) ساخت وزن و قواعد عروض ب) ساخت قافیه
16- برای هر یک از اهداف ارتباط زبانی یعنی: «انتقال اطلاع و ایجاد حسّ هم زبانی و هم دلی» جمله ای را مثال بزنید.
انتقال اطلاع: دیروز امتحاناتم به پایان رسید. ایجاد حسّ هم دلی: می دانم، خسته شده ای
17- در بیت «دیشب به سیل اشک ره خواب می زدم / نقشی به یاد روی تو بر آب می زدم» شاعر با توجه به نقش آفرینش ادبی زبان چگونه عمل کرده است؟ با استفاده از اصول و قواعد «نظم آفرینی» و «قواعد معنایی» یک اثر ادبی آفریده است.
18- از چه قواعد و ضوابطی برای آفرینش ادبی کمک می گیریم؟
قواعدی که جزء نظام زبان نیستند بلکه به نظریّه ها و علوم و فنون ادبی تعلّق دارند.
19- مفاهیم عام و انتزاعی جمله ی «درخت رشد می کند» با تکیه بر کدام یک از نقش های زبان قابل فهم است؟
محمل اندیشه
20- برای پیدایش هر یک از موارد زیر، از کدام نقش زبان بهره گرفته شده است؟
الف) دیشب به سیل اشک ره خواب می زدم/ نقشی به یاد روی تو بر آب می زدم آفرینش ادبی
ب) مرا در غم خود شریک بدان! ایجاد ارتباط
21- شاعران دو ساخت تازه بر مجموعه ی ساخت های آوایی فارسی افزوده اند آن دو ساخت را نام ببرید؟ وزن و قافیه
22- برای دومین نقش زبان «محمل اندیشه» مثالی بنویسید؟ انسان حیوان ناطق است.
23- رسیدن به حکم علمی «زمین به دور خورشید می گردد» به کدام نقش زبان مربوط می شود؟ محمل اندیشه
24- چرا بیت زیر را « شعر منظوم» می نامیم؟
«هر مرغ فکر کز سر شاخ سخن بجست
بازش به طرّه ی تو به مضراب می زدم»
چون شاعر علاوه بر وزن و قافیه از آرایه های ادبی سود جسته است.
25- سخن گفتن درباره ی خود به تنهایی و حتی در سکوت مربوط به کدام نقش زبان است؟ حدیث نفس
26- در هر کدام از عبارات زیر کدام یک از نقش های زبان را به کار گرفته ایم؟
الف) هنگامی که با تأمّل حکم می کنیم که «حیوان رشد می کند» (تکیه گاه اندیشه)
ب) زمانی که به خود می گوییم باید در این امتحان موفق شوم (حدیث نفس)
27- نقش های زبان را چه زمانی و چگونه فرا می گیریم؟ در زمان کودکی و بدون نیاز به درس و کلاس و آموزگار
28- از دو مورد زیر کدام نظم و کدام شعر است؟
الف) چو خندان شد و چهره شاداب کرد ورا نام تهمینه سهراب کرد نظم
ب) آیینه ی سکندر جام می است بنگر تا بر تو عرضه دارد احوال ملک دارا شعر
29- کدام نقش زبان سبب می گردد که انسان مفاهیم عام و انتزاعی را در یابد؟ (محمل اندیشه)
