خود آزمایی زیست سوم دبیرستان
فصل 1: سیستم ایمنی""
خودآزمایی1-1
1- لایه های شانی سطح پوست مانع ورود بسیاری از میکروبها به بدن می شوند.چربی پوست و عرق با اسیدی کردن سطح پوست از رشد بسیاری از میکروبها جلوگیری می کنند. لیزوزیم عرق دیواره سلولی باکتریها را تخریب می کند . مایع مترشحه از لایه های مخاطی علاوه بر داشتن لیزوزوم میکروب ها را به دام انداخته مانع نفوذ آن ها به بخشهای عمیق تر می شود.
2- نوترونیل ها و ماکروفاژها با عمل فاگوسیتوز ، عوامل بیماری زا را می بلعند و آن ها را از بین می برند.
3-پروتئینهای مکمل با ایجاد منفذ موجب از بین رفتن میکروب می شوند ولی انیترفرون ها بر سلولهای سالم می کنند سپس این سلولها آنزیم تولید کرده ، از تکثیر ویروس جلوگیری می کنند و بیماری فعالیت ویروس را متوقف می کند.
4- پلک ها ، مژه ها و عرق حاصل از غدد مولد عرق مژه ها از چشم محافظت می کنند و لیزوزیم موجود در اشک میکروب ها را از بین می برد .
5- پوست و لایه های شانی آن از بین می روند ، بنابراین عوامل بیماری زا به بخشهای عمیق ترمنتقل شده ، تکثیر یافته و موجب عفونت می شوند.
6- مواد موجود در دود سیگار با از کار انداختن مژک های مجاری تنفسی مانع خروج مایع مخاطی و در نتیجه میکروب های موجود در آن شده ، امکان رشد میکروبها و بروز عفونتهای تنفسی را فراهم می کنند.
7- الف) در دمای بیش از 41 درجه فعالیت آنزیمهای بدن کاهش می یابد ، همچنین افزایش دماموجب افزایش تعریق و در نتیجه خروج آب و املاح بدن و به هم خوردن هموستازی می شود همچنین افزایش دما موجب نرسیدن o2 کافی به سلولها می شود .افزایش دمای بدن بر آرایش مولکولی غشاء اثر گذاشته و نفوذ پذیری آن را تغییر می دهد و موجب مرگ سلولی می شود.
ب)
ج) چون باعث تخریب آنزیمها و مرگ سلولی می شود.
8- این منافذ باعث عبور مولکولهای کوچک ، یونها و آب بین محیط داخل و خارج سلول می شوند در چنین شرایطی فشار درون سلول افزایش یافته ، آب جذب کرده و در اثر ورود بیش از حد آب به سلول ، سلول متلاشی می شود.
خود آزمایی2-1
1- لنفوسیتهای B به پلاسموسیت تبدیل شده ، این سلولها پادتن تولید و ترشح می کنند . پادتن ها به آنتی ژن متصل و مانع اتصال میکروب به سلول میزبان می شوند.
لنفوسیتهای T کشنده به طور مستقیم با آزاد سازی پرفورین ، منافذی در غشاء سلول مهاجم ایجاد کرده سپس در اثر ورود بیش از حد آب از این منافذ، سلول مهاجم از بین می رود.
2- باکتری الف بوسیله پادتن شماره 3 و باکتری ب بوسیله پادتن شماره 2 شناسایی می شود.
3- در صورت برخورد با آنتی ژن عامل بیماری زا و اتصال آنتی ژن به گیرنده های سطحی آن ، فعال شده تقسیم می شود و سلولهای T کشنده و T خاطره تولید می کند که سلولT کشنده برای از بین بردن سلول آلوده یا سلول سرطانی وارد عمل می شود.
خودآزمایی 3-1 :
1- چون در افراد پیوند عضو برای جلوگیری از پس زدن عضو پیوندی از داروهای خاصی که فعالیت دستگاه ایمنی را کاهش می دهد ، استفاده می شود و این در حالی است که یکی از وظایف دستگاه ایمنی ، تخریب سلولهای سرطانی بیش از انتشار آنهاست.
2- برای تهیه واکسن ضد سرطان از آنتی ژنهای سطحی سلولهای سرطانی بویژه آنتی ژنهای توموری و آنتی ژنهایی که مورد شناسایی لنفوسیتT قرار می گیرند ، می توان استفاده کرد.
3- هر سه گروه جانداران پر سلولی با مکانیسم های دفاع غیر اختصاصی با عوامل بیگانه مبارزه می کنند.
4- راههای دفاع بدن
دفاع اختصاصی دفاع غیر اختصاصی
ایمتی هومورال ایمنی سلولی التهاب تب گلبولهای سفید پروتیین ها
لنفوسیتB لنفوسیت B فراخوان گلبولهای سفید، ترمیم کاهش رشد میکروبها نوترونیل ها ماکروناژها انیترفرون مکمل
پلاسموسیت Tکشنده
پادتن ایجاد منافذ در سلول آلوده و سلول سرطانی
اتصال به آنتی ژن و مرگ سلول فاگوسیتوز و تخریب میکروبها یا سایر عامل بیگانه
خنثی کردن آن و تسهیل در امر
فصل دوم (دستگاه عصبی)""
خودآزمایی1-2:
1- نرون ها از جسم سلولی و انشعابات آن درست شده اند . انشعابات کوتاهتر را دندریت گویند که پیام عصبی را به جسم سلولی می رساند و انشعاب بلند تر را اکسون گویند که پیام عصبی را از جسم سلولی خارج می کند . در انتهای اکسون پایانه اکسون قرار دارد. در روی اکسون غلاف میلین وجود دارد که این غلاف در بعضی نقاط گسسته است که گره رالونیز گویند
2- با رسیدن پیام عصبی به انتهای اکسون ، انتقال دهنده های عصبی از طریق اگزوسیتوز به فضای سیناپس ترشح شده و روی کانالهای یونی غشاء پس سیناپسی قرار گرفته ، کانالها را باز کرده موجب تینر پتانسیل سلول پس سیناپسی و در نتیجه فعال کردن یا مهار کردن فعالیت سلول پس سیناپسی می شود.
خود آزمایی2-2:
1- دسگاه عصبی مرکزی و دستگاه عصبی محیطی : دستگاه عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع است که مراکز نضارت بر اعمال بدن بوده و اطلاعات دریافتی از محیط و درون بدن را تفسیر کرده و به آنها پاسخ می دهد. دستگاه عصبی محیطی شامل بخش حسی و حرکتی است که بخش حرکتی آن شامل دستگاه پیکری و دستگاه خود مختار است .این دستگاه ، ارتباط مغز و نخاع را با سایر اندام های بدن برقرار می کند .
2- مخچه با اطلاعاتی که اندام های حسی و بخشهایی از مغز که مربوط به حرکات بدن هستند ، دریافت می کند وضعیت بدن را در لحظه بعد پیش بینی کرده و باعث تصحیح و یا تغییر حرکت بدن می شود.پس مرکز تنظیم تعادل بدن می باشد.
ساقه مغز با انتقال اطلاعات درون دستگاه عصبی مرکزی (توسط مغز میانی ، پل و بصل النخاع ) در تنظیم فعالیت های بدن نقش مهمی دارد.
3- ریشه پشتی شامل نرون های حسی است و برآمدگی موجود در مسیر آن مربوط به جسم سلولی نرونهای حسی سازنده آن است این ریشه اطلاعات را از گیرنده های حسی به دستگاه عصبی مرکزی وارد می کند.
ریشه شکمی محتوی نرونهای حرکتی است که پاسخ حرکتی را از دستگاه عصبی مرکزی به ماهیچه ها و غدد منتقل می کند.
خودآزمایی3-2:
1-
دستگاه عصبی
مرکزی اعصاب محیطی
مغز نخاع حسی حرکتی
مخ مخچه ساقه مغز ماده سفید ماده خاکستری پیکری خود مختار سمپاتیک
فعالیت ارادی فعالیت غیر ارادی پاراسمپاتیک
مخ: تنظیم برخی اعمال حیاتی مانند هیپوتالاموس- تقویت پیامهای حسی توسط تالاموس
مخچه : هماهنگی حرکات برای تنظیم حالت بدن و تعادل
ساقه مغز : تنظیم فعالیتهای بدن
ماده سفید : مرکز برخی انعکاسهای بدن – انتقال اطلاعات به مغز و ارسال فرمان کنترل اعمال بدن
فعالیت ارادی : انقباض ماهیچه های اسکلتی
فعالیت غیر ارادی : انعکاس
سمپاتیک : فعالیت در هنگام افزایش فعالیت بدن
پاراسمپاتیک: فعالیت در هنگام آرامش بدن
2- 1-پایانه اکسون 2- غلاف 3- گره رادویه 4-اکسون
فصل سوم :" حواس "
خودآزمایی1-3:
نوع گیرنده محرک محل
گیرنده دما تغییر دمای محیط پوست
گیرنده درد آسیب به بافتها همه بافتها و اندامها به جز مغز
گیرنده مکانیکی حرکت،فشار،کشش پوست و گوش
گیرنده نور نور چشم
گیرنده شیمیایی مواد شیمیایی زبان و بینی
2- نور با عبور از قرنیه ، بدلیل اغنای آن ، همگرایی پیدا می کند و با عبور از سوراخ مردمک با عدسی برخورد می نماید . عدسی نور را روی شبکیه متمرکز م کند و گیرنده های نوری شبکیه انرژی نورانی را به پیام عصبی تبدیل می کنند که از طریق عصب بینایی به تالاموس و در نهایت به لوب پس سری قشر مخ فرستاده شده تا تفسیر شوند.
3-امواج صوتی به گوش وارد شده پرده صماخ را به ارتعاش در می آورند. این ارتعاش توسط استخوانهای گوش میانی به مایع گوش داخلی منتقل می شود .ارتعاش این مایع در حلزون گوش داخلی موجب تحریک گیرنده های مکانیکی در حلزون می شود . پیام عصبی ایجاد شده در این گیرنده ها از طریق عصب شنوایی به تالاموس و سپس به لوب گیجگاهی قشر مخ منتقل می شود.
4- اشکال در عملکرد مخروط ها ممکن است منجر به کوررنگی شود در این حالت فرد مبتلا نمی تواند رنگ قرمز ،سبز یا هر دوی آنها را از سایر رنگها تشخیص دهد.
خود آزمایی2-3:
1- در قاعده لوله های نیم دایره سر برجستگی وجود دارد که تعداد زیادی گیرنده های تعادل در آنها قرار دارد که وضعیت بدن را به مغز اطلاع می دهند.در صورت اختلال در کار مجاری نیم دایره در درک تعادلی بدن اشتباهاتی صورت می گیرد و سرگیجه حاصل می شود.
2- متو هگزنیال : یک مثال از داروهای بیهوشی متداول می باشد . این دارو باعث بیهوشی عمومی می شود که از طریق کاهش فعالیت عصبی موجب رکود فعالیت دستگاه عصبی مرکزی می گردد. دوز موثر دارو به وزن بدن فرد بستگی دارد.
3- الف) بیماری ماتیدیل اسکروزیس(MS) :
التهاب دستگاه عصبی مرکزی موجب از بین رفتن میلین می شود در نتیجه بافت عصبی آسیب دیده جریان عصبی را به آهستگی منتقل می کند. بخش صدمه دیده شامل مغز و نخاع است . از علائم آن فلج دست و پا ف آترونی ماهیچه و تشنج ، فقدان بینایی، حالت گیجی ، کاهش میزان تونه
درمان : تجویز داروهایی نظیر کورتیکو استروئید و بتا اینترفرون ، روان درمانی شغلی و مشاوره
ب)بیماری پارکینسون :
علت : تخریب پیش رونده سلولهای عصبی در بخشی از مغز که مسئول کنترل حرکت ماهیچه ها و تولید وپامین است.
علائم :سختی ماهیچه ها ، خشکی بدن ، رعشه ، اشکال در راه رفتن ، ظاهر فرد شبیه چهره ماسک دار است ، آترونی عضله ، فقدان حافظه
بخش صدمه دیده : مغز
درمان : درمان شناخته شده ای ندارد ولی می توان از داروهایی مثل : ال-دوپا همراه با تغذیه مناسب ، حفظ سلامتی ، ورزش ، فیزیوتراپی ، روان درمانی شغلی و گفتار درمانی کنترل کرد.
ج) بیماری آلزایمر:
علت: ناشناخته است. منشاء پلاک های ایجاد شده در مغز ممکن است مواد شیمیایی عصبی ، عوامل محیطی ، عفونی یا ژنتیکی باشد.
علائم : اختلال در حافظه ، فقدان عملکرد عضلانی ، آترونی بافت مغز و تحلیل رفتن بیان
بخش صدمه دیده : مغز
درمان: درمان شناخته شده ای وجود ندارد ولی علائم با تجویز دارو و فیزیوتراپی بهبود می یابد.
د) افسردگی :
علت : از دست دادن دوست یا فامیل ، شکست شغلی ، مصرف برخی داروها ، طولانی شدن بیماری ، اعتیاد و......
علائم : کم جرات بودن ، غمگین بودن ، دلمردگی ، ارتباط کم با دیگران ، کناره گیری ، بی تفاوتی نسبت به اطراف
درمان: مشاوره ، مصرف دارو ، ورزش
4- اپتومتریست ، با معاینه چشم افراد بیماری آنها را تشخیص می دهد و با تجویز عینک یا لنز به درمان آن می پردازد . مدت تحصیل در این رشته 4 سال است و فارغ التحصیلان در مراکز درمانی دولتی و خصوصی مشغول به کار می شوند.
5- نوع گیرنده نوع جانور
گیرنده مکانیکی لمس در گربه و خرس
ارتعاش در ماهی و خفاش
گیرنده شیمیایی در شاخک جنس نر پروانه ابریشم
گیرنده لوزی چشم حسابی شکل درپلاناریا
چشم مرکب در خرچنگها
چشم مرکب با توان تشخیص پرتوهای فرابنفش در حشرات
گیرنده دما گیرنده گرمای حاصل از پرتو فرو سرخ طعمه در مار سنگی
گیرنده الکتریکی در گربه ماهی و مارماهی
فصل چهارم : هورون ها و دستگاه درون ریز""
خودآزمایی1-4:
1- تنظیم فرایندهای مختلف از قبیل رشد ، نمو، رفتار و تولید مثل
ایجاد هماهنگی بین تولید ، مصرف و ذخیره انرژی
تنظیم فرایندهای گوناگون مانند تغذیه، سوخت و ساز ، دفع و تبادل آب و نمک های بدن
وادار کردن بدن به به انجام واکنش در برابر محرکها
2- درون ریز
3- پیک دستگاه عصبی عمل سریع و عمر کوتاه دارد . از سلول عصبی به فضای سیناپسی ترشح می شود و سپس بر روی سلول پس سیناپسی اثر می کند .پیک شیمیایی دستگاه درون ریز عمل می کند و عمر طولانی دارد. از غده درون ریز که مایع میان بافتی ترشح شده ، وراد خون شده و بر سلول هدف اثر می کند.
خودآزمایی2-4:
1- گیرنده ها در سیتوپلاسم یا هسته یا بر ریو غشاء قرار دارند .
2-با اتصال این هورمونها گیرنده های پروتینی تغییر شکل گیرنده موجب افزایش پیک ثانویه (CAMP) می شود که آنزیمها را به صورت آبشاری ، فعال یا غیر فعال می کند.
3- هورمونهای استروییدی و هورمونهای تیروییدی وارد سلول شده به گیرنده های داخل سلول متصل می شوند سپس مجموعه هورمون گیرنده به DNA متصل شده تولید پروتیین را فعال یا مهار می کند.
4- مقادیر بالای هورمون سبب کاهش تولید آن و مقادیر پایین هورمون سبب افزایش تولید آن می شود.
خودآزمایی3-4:
1- هیپوتالاموس با ترشح هورمون های آزاد کننده و مهار کننده فعالیت هیپوفیزبیشین را تنظیم می کند و هیپوفیز بیشین با تولید انواعی از هورمون ها سایر غدد درون ریز را تنظیم می کند.
2- منجر به کاهش رشد و عقب افتادگی ذهنی می شود.
3- مکی تونین با افزایش رسوب کلسیم در استخوان کلسیم خون را کاهش می دهد و هورمون پاراتیرویید با افزایش برداشت کلسیم از استخوان کلسیم خون را افزایش می دهد.عملکرد متقابل این دو هورمون میزان کلسیم خون را در حد ثابتی نگه می دارد.
4- گلوکاگون با تجزیه گلیکوژن کبد ، مقدار قند خون را افزایش می دهد در حالی که انسولین موجب تشکیل گلیکوژن از گلوکز در کبد و کاهش قند خون می شود.
"فصل پنجم : ماده ژنتیک"
خود آزمایی1-5:
1
1- باکتری کپسول دار موش را می کشند.
2- باکتری های بدون کپسول موش را نمی کشند.
3- باکتری های کپسول داری که با گرما کشته شده اند ، موش را نمی کشند.
4- باکتری های کپسول داری که با گرما کشته شده اند، همراه با باکتری زنده درون کپسول موش را می کشند.
3- ایوری نشان داد که آنزیمهای تخریب کننده DNA ترانسفورماسیون را متوقف می کنند در حالیکه آنزیمهای تخریب کننده سایر مواد آلی قادر به این کار نبودند.
2- تغییر خصوصیات ظاهری با دریافت مواد ژنتیک از محیط خارج
خود آزمایی 2-5:
1- نوکلئوتیدها دارای آدنین ، تیمین ، سیتوزین ، گرانین و یوراسیل
2- DNA : قند دئوکسی ریپوز- بازهای A، T، Cو G – دورشته ای
RNA : قند ریبوز – بازهای A، U، Cو G – یک رشته ای
3- فسفو دی استر
4- دو انتهای یک رشته مثل هم نیستند. در یک انتها گروه فسفات وجود دراد که در انتهای دیگر یافت نمی شود.
خود آزمایی3-5:
1- گریغیت دریافت عامل ایجاد کننده کپسول می تواند از باکتری دارای کپسول کشته شده بر اثر حرارت به برخی از باکتری های فاقد کپسول وارد شد و کپسول را در ان ها ایجاد کند. ایوری نشان داد که عامل ترانسفورماسیون تحت اثر آنزیم های تجزیه کننده pr قرار نمی گیرند اما فعالیت آن بوسیله آنزیم ها تجزیه کننده DNA متوقف می شود ، پس این عامل DNA است .
2- الف) در استان ، یک ، در گندم 1.002 و در اشرشیاکلی 1.28 است.
ب) در همه آنها درصد C به G و A به Tنزدیکتر است.
ج) بله
3- جفت شدن یک پورین با یک ببریمیدین موجب ثابت ماندن قطر مولکول DNA است.
4- DNA همه موجودات زنده از چهار نوع نوکلویید ساخته شده است . قانون بازهای مکمل که چارگاف معرفی کرده بود و ساختار مارپیچی DNA و تشکیل آن از حداقل 2 رشته که فرانکلین معرفی کرده بود .
5- در همه جانداران نسبت پورین ها به بیریمیین ها تقریبا برابر با یک است.
6- هر دو دارای دو بخش میله مانند و پله های متععدد هستند.
7- چون در تشکیل هر پله این نردبان مارپیچی 2 باز مکمل با هم پیوند برقرار می کنند و توالی بازهای یک رشته ، مکمل توالی بازهای رشته های مقابل است.
8- GGTCAAC
9- بله اشعه X می تواند با ایجاد جهش در DNA موجب ابتلای وی به سرطان شده باشد.
10- دانش آموزان می توانند از قطعات نی نوشابه برای مدل سازی اسکلت قند ، فسفات ، DNA و از سوزن های ته گرد رنگی (4 رنگ مختلف) برای نشان دادن بازهای آلی و از گیره های کاغذ برای نشان دادن پیوند فسفوری استر استفاده کنند.
"فصل ششم : کروموزمها و کیتوز"
خودآزمایی1-6:
1- ابتدا DNA همانند سازی می کند ، سپس غشای سلولی جدید که نقطه ای از غشاء که بین دو مولکول DNA قرار دارد ، اضافه می شود و غشای ساخته شده از وسط به درون فرو می رود و همزمان با فرو رفتگی ، دیواره سلولی در این محل تشکیل می شود . با ادامه فرورفتگی ، سلول ب دو نیم تقسیم می شود.
2- هنگام تقسیم سلول
3- سلول هاپلوییز: از هر کروموزم یک عدد و سلول دیپلویید: از هر کروموزم 2 عدد دارد.
4- در زنان هر دو مشابه و XX هستند و در مردان متفاوت و XY هستند.
5- حذف ، مضاعف ، واژگونی و جابجایی
خودآزمایی2-6:
1 مرحله G1: سلول ضمن انجام فعالیت های روزمره خود به سرعت رشد می کنند.
مرحله S: DNAهمانند سازی می شود.
مرحله G2: میتوکندری و سایر اندامک ها همانند سازی می کنند ، ریز لوله ها تجمع می یابند.
مرحله میتوز: تقسیم هسته سلول بدون کاهش تعداد کروموزمها
مرحله سیتوکنیز: تقسیم سیتوپلاسم سلول
2-در اینترفاز ، کروموزمها رشته های بلند و باریکی هستند که بصورت کروماتین نمایان می شوند و طی میتوز بتدریج کوتاه ، فشرده و ضخیم شده هر یک به تنهایی قابل رویت می شوند. تا هنگامی که کروموزمها فشرده نشوند مشاهده آن به صورت مجزا از هم مقدور نیست.
3- زمانهای حساس چرخه سلولی ، که نقاط وارسی نام دارند، عبور از یک مرحله به مرحله دیگر را کنترل می کنند و بر اساس مجموع پدیده هایی که در سلول به وقوع می پیوندداجازه عبور به مرحله بعد داده می شود یا نمی شود.
3- عوامل ایجاد کننده جهش از جمله عوامل محیطی نظیر پرتو فرابنفش ف مواد مخدر ، بعضی از غذاها و ...... می توانند در یکی از پروتیینهای مسئول در نقاط وارسی جهش ایجاد کنند که با تولید بشی از حد مولکولهای محرک رشد و تقسیم سلولها یا غیر فعال کردن پروتیینهای کند کننده یا متوقف کننده چرخه سلولی موجب افزایش تقسیم سلولی و بروز سرطان می شوند.
خودآزمایی 3-6:
1- به سانترومر کروموزم هامتصل شده و با کوتاه شدن خود کروماتیدها را به سوی قطب های مقابل سلولمی کشند.
2- پروفاز : کروموزمها در اواخر این مرحله نمایان می شوند ، پوشش هسته ناپدید می گردد و دوک شکل می گیرد.
متافاز: کروموزمها در سطح استوایی سلول ردیف شده و در رشته های دوک به هر کروماتید متصل می شوند .
آنافاز: سانترومر تقسیم شده و کروماتیدها در نتیجه کشش دوک به دو قطب کشیده می شود.
تلوفاز : پوشش هسته شکل می گیرد کروموزمها دوباره باز می شوند و رشته های دوک ناپدید می گردند.
3- در سلولهای گیاهی از بهم پیوستن وزیکول ها و ساخته شده توسط دستگاه حگژی ، در سطح ابتدایی سلول ، صفحه سلولی پدید می آید که دیواره سلولی در دو سوی آن ساخته می شود اما در سلولهای جانوری در نتیجه تنگ شدن کمربند پروتیینی تشکیل شده در میانه سلول فرورفتگی ایجاد شده و با افزایش فرورفتگی سلول به دو نیم می شود.
4- با هر بار تقسیم ، تعداد هسته ها در سلول دو برابر می شود و احتمالا قادر به ادامه حیات نخواهند بود.
"فصل هفتم : میوز و تولید مثل جنسی"
خودآزمایی 1-7:
1- میوز تعداد کروموزمها را نصف می کند در غیر اینصورت ، وقتی گامت ها به هم ملحق می شوند تا زیگرت را بسازند ، عدد کروموزمی در زیگرت دییلویید نخواهد شد.
2- پروفازI: قابل رویت شدن کروموزمها تجزیه غشاء هسته ، تشکیل تتراد
متافازI: ردیف شدن تترادها در سطح استوای سلول، روی رشته های دوک
آنافاز I: جدا شدن کروموزمهای همتا از یکدیگر و انتقال هر کدام به یک قطب سلول
تلوفازI: مجتمع کروموزمها در دو قطب سلول و تقسیم سیتوپلاسم
پروفازII: تشکیل رشته های دوک
متافازII: ردیف شدن کروموزمهای دوکروماتیدیدر سطح استوای سلول ، روی رشته های دوک
آنافازII:جدا شدن کروماتیدهای خواهری و انتقال هر کدام به یک قطب سلول
تلوفازII: تشکیل پوشش هسته در اطراف کروماتیدها ، ناپدید شدن رشته های دوک، سیتوکینز
3- در جانور نر: سلول دییلویید 4 سلول دییلویید می سازد که همگی به 4 اسپرم نمو می یابند و تقسیم سیتوپلاسم سلول ها به طور مساوی انجام می گیرد و 4 سلول کوچک هم اندازه ایجاد می شود.
در جانور ماده: سلول دییلویید یک تخمک و گاهی 3 جسم قطبی می سازد که اجسام قطبی می میرند و تنها یک تخمک ایجاد می شود که چون تقسیم سیتوپلاسم به طور نامساوی انجام شده ، اندازه آن از سایر سلول ها بزرگتر است.
4- 39 کروموزم
خودآزمایی 2-7:
1- غیر جنسی
2- تقسیم شدن : والد به دو زاده که از نظر اندازه تقریبا مساوی اند تقسیم می شود .
قطعه قطعه شدن: پیکر جاندار به قطعات متعدد تقسیم می شود.
جوانه زدن : افراد جدید از پیکر افراد ، بدون استفاده از سلول های جنسی تولید می شوند.
3- چرخه زندگی هاپلوییدی مثلا در کلامیدوموناس، چرخه زندگی دییلوییدی مثلا در انسان و تناوب نسل ها در گیاهان
4- سلول های سازنده اسپورینت میوز انجام می دهند و اسپور تولید می کنند که به نوبه ی خود گامتونیت را می سازند.گامتونیت بوسیله میتوز گامت ها را می سازد. گامت ها به یکدیگر ملحق می شوند و دوباره اسپورمیت را می سازند.
"فصل هشتم : ژنتیک و خواستگاه آن"
خوآزمایی1-8:
1- مندل تعداد افراد دارای صفات مورد نظر را در هر نسل شمارش کرد و اعداد را مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار داد و به این ترتیب توانست قواعد و قوانینی را برای پیش بینی الگوهای وراثت کشف کند.
2- دارای صفات متعددی است که هر کدام فقط دو حالت را نشان می دهند و به آسانی قابل تشخیص هستند و حالت حد وسط ندارند.از طرفی دگرلقاحی این گیاه برای انجام آمیزش دلخواه بدلیل خودلقاحی بودن لقاح طبیعی ، آسان است ، کوچک است ، پرورش آن آسان است. در فاصله کوتاهی گل می دهد و دانه های زیادی تولید می کند .
3- والدین : افراد خالصی که از دگر لقاحی آن ها افراد نسل اول حاصل می شوند.
نسل اول: افراد حاصل از دگرلقاحی والدین خالص
نسل دوم : افراد حاصل از خودلقاحی افراد نسل اول
4- در نسل اول همه افراد یک صفت را نشان دادند یعنی 1/1(یک یکم)،ولی در نسل دوم حدود 4/3(سه چهارم) افراد صفت افراد نسل اول و 4/1(یک چهارم) آن ها صفت یکی از والدین را نشان دادند یعنی نسبت 3:1
خودآزمایی 2-8:
1- این گیاه ناخالص بوده و دارای یک الل غالب (p) و یک الل مغلوب (p) است.
2- سایه
3- ناخالص
خودآزمایی 3-8:
1- bb (یک چهارم) ، Bb (یک دوم) ، BB (یک چهارم)
چشم آبی چشم قهوه ای ناخالص چشم قهوه ای خالص
B b
B B Bb
B Bb bb
2- آمیزش آزمون با نخود فرنگی که دانه های چروکیده تولید می کند انجام می دهیم.
در صورتی که نخودفرنگی دانه صاف خالص باشد
R R
r Rr Rr
r Rr Rr
100% فرزندان دانه صاف
در صورتی که نخودفرنگی دانه صاف ناخالص باشد
R r
r Rr r r
r Rr r r
50%فرزندان دانه صاف و 50% فرزندان دانه چروکیده
3- 50%
U(یک دوم): Cc(یک دوم)
C c
c Cc c c
c Cc c c
خودآزمایی 4-8:
1- طول قد، وزن، رنگ مو و رنگ پوست نمونه هایی از صفت چند ژنی هستند.
2- غالبیت ناقص و افراد ناخالص بصورت حد واسط هستند. در انسان وراثت حالت مو از این نوع است.
افراد مو فرفری و صاف خالص فرزندان حاصل از ازدواج آنها خالص بوده و دارای موی موج دار هستند.
3- در غالب ناقص: اثر یکی از الل ها بصورت ناقص ظاهر می شود.
در الل های هم توان : هر دو الل هم زمان اثر خود را نشان می دهند.
4- گروه خونی را ژنی با الل های چندگانه کنترل می کند . ژن تعیین کننده گروه خون دارای 3 الل است که دو الل IA و IBهم توان بوده و هر دو بر I غالب هستند.
5- عدم تشکیل کلروفیل در گیاهان در غیاب نور
6- با توجه به دشوار بودن درمان بسیاری از بیماری های وراثتی با انجام مشاوره ژنتیک می توان از تولد افراد مبتلا به بیماری های وراثتی تا حدود زیادی پیشگیری کرد.
فصل نهم : "تولید مثل در گیاهان"
خودآزمایی1-9:
1- 1- از رشد و نمو تخم اسپورنیت تشکیل می شود.
2- اسپورنیت بالغ و رسیده هاگ ها را در هاگدان کپسول مانند تولید می کند.
3- از رشد هاگ ها گامتونیت های نر و ماده تشکیل می شوند.
4- آنتروییدها و سلولهای تخم زا را درون آنتریدی ها و آرکگن های روی گامتوفیت ها تشکیل می شوند.
5- آنترویید بطرف سلول تخم زایی که درون آرکگن قرار دارد شنا می کند.
2-
1- از رشد تخم اسپورنیت جدیدی تشکیل می شود.
2- اسپورنیت بالغ هاگ ها را درون توده های هاگدان تولید می کند.
3- از رشد هاگ ها گامتوفیت قلبی شکل ایجاد می شود.
4- آرکگن ها و آنتریدی ها روی گامتوفیت تشکیل می شوند.
5- آنترویید به طرف آرکگن شنا می کند و با سلول تخم زا لقاح می یابد.
4- در خزه ها گامتوفیت غالب است در حالی که در سرخس ها اسپورنیت غالب است . در خزه ها گامتوفیت های نر و ماده مجزا تشکیل می شود در حالیکه سرخس یک نوع گامتوفیت تولید می کند که هر دو نوع سلول آنترویید و تخمزا را بوجود می آورد.
خودآزمایی2-9:
1- دانه های گروه گامتوفیت نر است و حاوی سلولهایی است که آنتروزوئیدها و لوله گرده را بوجود می آورند. تخمک ساختار اسپورنیتی است که در آن گامتونیت ماده تشکیل می شود و در گامتونیت ماده تخمزا بوجود می آید.
2- جنین(رویان)اسپورنیت جوان است که هنگام رویش از ذخایر غذایی دانه استفاده می کند و پوشش دانه رویان را از اثرات زیانبار محیط نامساعد محافظت می کند.
3- 1. دانه از نمو تخمک و تخم درون آن ایجاد می شود.از رشد دانه اسپورنیت جدید تشکیل می شود.
2. مخروطهای نر و ماده روی درخت کاج تشکیل می شوند .
3. هاگ های تر و ماده روی فلس های مخروط تشکیل می شوند .
4. از رشد هاگ ها گامتونیت های نر و ماده بوجود می آید.
5. بعد از گرده افشانی ، آنتروزوئید از طریق لوله گرده وارد تخمک می شود و با سلول تخم فرالقاح می یابد.
4- کاسبرگ: حفاظت از غنچه های گل پرچم ها : تولید دانه گرده و گامت نر از رویش آن
گلبرگ : جلب جانوران گرده افشان مادگی : تولید تخمک و تخم زا درون آن
5- 1. تشکیل گل در گیاه و تولید هاگ های نر و ماده در پ چم و مادگی
2. تولید گامتونیت نر ( دانه گرده) و ماده (کیسه رویانی) از رشد هاگها
3. ورود آنتروزوئیدها به تخمک توسط لوله گرده و لقاح با تخمزا پس از گرده افشانی
4. تولید دانه از نمو تخمک و تخم درون آن
5. تولید اسپورونیت جدید از رشد دانه
خودآزمایی 3-9:
1- الف) کاشت پیاز : پیاز ها هم زمان با رشد خود بخش هایی را ایجاد می کنند که از رشد آن ها گیاهان جدیدی حاصل می شود. پیاز خوراکی ، لاله
ب) قطعه قطعه کردن : با استفاده از قطعات ساقه های تخصص مانند ریزوم زنبق، غده سیب زمینی که دارای جوانه رویشی هستند یا قطعات بخش های تخصص نیافته مثل ساقه های برگ بیدی گیاهان جدیدی حاصل می شود.
پ) کشت بافت: قطعاتی که از قطعاتی از گیاه روی محیط کشت سترون کشت داده می شود و هر قطعه به گیاه جدیدی تبدیل می شود. ارکیده
ت) پیوند زدن : جوانه ای از درخت دارای ویژگیهای مطلوب به درخت دیگر پیوند زده می شود: مثل پیوند پرتقال تامپسون روی نارنج
2- پراکندگی هاگ ها ، کشت دانه ، پیوند زدن ، کشت بافت، کاشت اندام های تخصص یافته برای تکثیر رویشی
خودآزمایی 4-9:
1- بدلیل نداشتن ریشه و بافتهای آوندی به آب سطحی نیاز دارند. از طرفی در تولید مثل جنسی ، انتقال آنتروزوئیدها به آرکگن به آب نیاز دارد.
2- آرکگن
3- از طریق تشکیل لوله گرده که در نتیجه رشد سلول رویشی دانه گرده حاصل می شود.
4- هاگ و گامتونیت نر در کیسه های گرده زیر فلسهای مخروط نر و هاگ و گامتونیت ماده در داخل تخمک ها بر روی فلس های مخروط ماده (بطور کلی مخروط ها)
5- کیسه رویانی در داخل تخمدان بر چه که واحد سازنده گی مادگی است.
6- در لقاح مضاعف، یکی از آنتروزوئیدها با سلول در هسته ای وسط کیسه رویانی ترکیب شده و تخم 3nکروموزومی را ایجاد می کند.
7- موجب تکثیر گیاهان دانه دار می شوند و از آنجا که نسبت به شرایط نامساعد مثل خشکی مقاوم هستند موجب سازگاری گیاهان دانه دار برای زندگی در خشکی می شوند.
فصل دهم
" رشد و نمو در گیاهان"
خودآزمایی1-10:
1- دانه رست های ذرت به سمت بالا رشد می کنند و لپه در خاک باقی می ماند. دانه رست های لوبیا در حین رشد قلاب تشکیل می دهد و هر دو لپه از خاک خارج می شوند.
2- گیاهان یکساله ، تنها فصل رویشی را می گذرانند یکبار تولید مثل می کنند و سپس می میرند.
گیاهان دوساله ، دو فصل رویشی را پشت سر می گذارند در خلال فصل دوم تولید مثل می کنند و سپس می میرند.
گیاهان چند ساله ، بیش از دو فصل رویشی را می گذرانند و می توانند چند بار تولید مثل کنند.
3- رشد نخستین موجب طویل شدن ساقه می شود و بافت های نخستین مانند بافت های پوستی ، زمینه و آوندی را تشکیل می دهد. رشد پسین با ایجاد لایه های چوب پنبه ، چوب و آبکش پسین بر قطر ساقه می افزاید.
4- حذف پوست ساقه می تواند باعث مرگ آن شود، زیرا آوند آبکش بخشی از پوست است و اگر بافت آبکش صدمه ببیند قندها از برگ ها به ریشه ها نرسیده و ریشه ها دچار مرگ خواهند شد.
5- نمو گیاهان پیوسته و برگشت پذیر است در حالیکه نمو جانوران چنین نیست.
خودآزمایی2-10:
1- ازت ، فسفر، پتاسیم
2- اکسین از سمت منبع نور به سمت دیگر ساقه منتشر می شود. در آن جا اکسین باعث تحریک طویل شدگی سلولها نسبت به سمت دور از منبع نور می شود. در نتیجه ، ساقه بسمت منبع نور خمیده می شود.
3- از آنجا که گیاهان در صورت نامساعد شدن محیط ، قادر به حرکت به محیط جدید نیستند ، تنظیم رشد توسط محرک های محیطی می تواند موجب حفظ بقای آنها شود.
4- تامین مواد غذایی لازم برای رشد محور گل و تولید گل و میوه و دانه
5- سلول های دورگ حاصل از هم جوشی دو سلول متعلق به دو گونه مختلف گیاهی در کشت بافت بصورت گیاهان جدید دورگ رشد می کنند.
6- سیتوکنین ها تقسیم سلولی را تحریک می کنند و موجب رشد می شوند و پیری را کاهش می دهندکه در کشاورزی برای طولانی تر کردن شادابی گل ها و نگهداری میوه ها و سبزی ها در انبار و به منظور تحریک رشد ساقه در کشت بافت استفاده می شود.
ژیبرلین ها رشد طولانی ساقه ، نمو میوه و جانه زنی بذر را تحریک می کنند. در کشاورزی برای تولید میوه بدون دانه و به منظور افزایش اندازه میوهای بدون دانه بکار می روند.
7- فسفر جزیی از ترکیبات مهمی چون ATP ، ADP ، فسفولییدها، DNA ، RNAو برخی کوآنزیم هاست.
فصل 11:
"تولید مثل و رشد و نمو در جانوران"
خودآزمایی1-11:
1- لقاح خارجی: ترکیب گامت ها در آب – تعداد تخمک ها زیاد- شانس لقاح کم- جانور فاقد اندام تخصص یافته برای لقاح – رشد تخم در آب
لقاح داخلی : ترکیب گامت ها دردرون بدن نر و ماده – تعداد تخمک ها کم- شانس لقاح زیاد- جانور دارای اندام تخصص یافته برای لقاح – رشد تخم در داخل یا خارج از بدن نر و ماده
2- اسپرم نیمی از کروموزمهای موجود در هسته سلول تخم را تامین می کند و تخمک علاوه بر تامین نیمی از کروموزمها ، تامین اندامک های سیتوپلاسمی سلول تخم و تامین نیازهای تغذیه ای جنین را بر عهده دارد.
3- بله ، هر چه دستگاه تولید مثل جنسی کامل تر باشد امکان لقاح و تشکیل تخم ، رشد تخم و تشکیل جنین ، رشد جنین و تشکیل نوزاد و تولید یک فرد مستقل بیشتر می شود.
4- در اکثر بی مهرگان ، تخم در محیط رها می شود و تنها پوشش تخم از او محافظت می نماید.
در مهره داران دارای لقاح خارجی معمولا تخم ها در آب رها می شوند و حفاظت توسط پوشش ژله ای تخم صورت می گسرد.
در خزندگان ، روی تخم ها را با خاک می پوشانند که پوسته تخم و خاک عمل حفاظت را انجام می دهند.
در پستانداران ، مادر وظیفه حفاظت از تخم ، جنین و نوزاد را بر عهده دارد.
خودآزمایی 2-11:
1- تولید اسپرم ، تولید تستوتسترون
2- لوله های اسپرم ساز ----- اپی دیدیم---مجرای اسپرم بر----وزیکول سمینال----پروستات----غدد پیازی---- میرزاهی ----میزراه خروج از بدن
3- بیضه ها: تولید اسپرم و تولید تستوتسترون
اپی دیدیم : ذخیره و بلوغ اسپرم ها
وزیکول سمینال: ترشح مایع سرشار از مواد قندی جهت تامین انرژی لازم برای اسپرم ها
پروستات: مایع قلیایی برای خنثی کردن مواد اسیدی موجود در مسیر رسیدن اسپرم به تخمک
4-
5-نصف می شود. اگر یک فرد سالم باشد ، تغییری در توانایی تولید مثل وی حاصل نمی شود.
خودآزمایی3-11:
1- تولید گامت ماده ، حفاظت و تغذیه جنین طی دوره 9 ماهه
2- تغذیه تخمک و تحریک ترشح LH با افزایش ترشح استروژن برای تخمک گذاری
3- در ابتدای چرخه جنسی ترشح LH و FSHموجب شروع مرحله فولیکولی و ترشح استروژن می شوند. با افزایش استروژن به مقدار اندک با خود تنظیمی منفی، تولید LH وFSH را مهار می کند .با افزایش رشد فولیکول و ترشح استوژن به مقدار زیاد ، خود تنظیمی مثبت باعث افزایش ترشح LH می شود.این هورمون موجب پاره شدن فولیکول و تخمدان و تخمک گذاری می شود. LH پس از تخمک گذاری موجب رشد سلولهای فولیکول پاره شده و تشکیل جسم زرد و تولید استروژن و پروژسترون توسط جسم زرد می شود.استروژن و پروژسترون با خود تنظیمی منفی ترشح FSH و LH را مهار می کنند و بدین ترتیب از تشکیل فولیکول جدید در مرحله لوتنال جلوگیری می شود.
4- ترشح استروزن در دوره فولیکولی و مهمتر از آن ترشح استروژن و پروژسترون توسط جسم زرد و در صورت بارداری توسط جفت باعث افزایش ضخامت دیواره رحم می شود. کاهش این دو هورمون در پایان چرخه جنسی موجب ریزش دیواره رحم می شود.
خودآزمایی 4-11:
1- در هفته اول تقسیم تخم صورت گرفته و رویان در رحم جایگزین می شود . در هفته دوم پلاستوسیت شروع به تشکیل پرده ها و جنین می کند.در هفته سوم ، رگ های خونی و روده ها تشکیل می شوند . در هفته چهارم ، تشکیل پاها ، بازوها و سایر اندامهای اصلی شروع شده و ضربان قلب آغاز می شود .
درماه دوم : بازوها و پاها شکل می گیرند و اندام های داخلی اصلی مثل کبد و پانکراس در حفره بدن تشکیل می شوند.
در ماه سوم : جنسیت تعیین می شود، ویژگی های بدنی قابل تشخیص است و اندام ها و دستگاهها در حال شکل گیری هستند.
2- جفت اندام رابط بین مادر و جنین است . خونی از بدن جنین به جفت می رسد ، مواد دفعی خود را از طریق انتشار به مادر می دهد و مواد غذایی را به همین طریق از رگهای خونی مادر کسب می کند . پس جفت تامین نیازهای جنین را در طول دوران بارداری بر عهده دارد.
